Дар доираи рубрикаи “Дар меҳмонии “Ҷавонони Тоҷикистон” тасмими гирифтем аз Зебунисо Рустамова, зане, ки дар даврони Иттиҳоди Шӯравӣ бо пеша намудани риштаи варзишии мардона-камонварӣ тавониста буд, ба ҷаҳониён тавоноиҳои як зани тоҷикро муаррифӣ кунад, ҷавоби суолҳои хонандагони хешро пурсем. Ӯ дорандаи медали  Бозиҳои олимпии Монреал 1976 ва Устоди шоистаи варзиши ИҶШС мебошад.

Мадина Салимова: Чӣ гуна шахс метавонад камонвар шавад?
- Ҳар як шахс метавонад камонвар шавад. Ҳатто шахсоне, ки дорои имконияти маҳдуд мебошанд. Онҳо низ метавонанд дар ин касб муваффақ шаванд. 

Диловар Сафаров: Аз синни чандсолагӣ ба камонварӣ шуғл варзидеду муваффақияти худро дар чӣ мебинед?
- Аз соли 1969, яъне аз синни 14-солагиам то кунун пайваста ба камонварӣ шуғл меварзам. Камонварӣ аз шахс пеш аз ҳама завқи баланд, зеҳни хуб ва масъулияти баландро талаб мекунад. Гумон мекунам, ки муваффақияти ман дар фидоӣ будану талошҳои пайвастаам буд.

Манучеҳр Зардиев: Оё касби камонварӣ, ки аслан касби мардона аст, ба як бону мушкилӣ эҷод накардааст?
- Не, баръакс касби интихобнамудаи ман бароям ҳамчун як зан дари бахту саодатро кушод. Маро ҳамчун як зани тоҷик на танҳо дар ҳудуди кишвар, балки дар арсаи ҷаҳон муаррифӣ кард.
 
Фахриддин Ҳошимов: Интихоби касбатон бо хоҳиши худатон сурат гирифт ё аз ҷониби атрофиён?
- Вақте ки 14 - сола будем, муаллимони фанни варзишамон ҳар яки моро ба ин ё он намуди варзиш сафарбар мекарданд. Ҳамон солҳо дар кишварамон мактаби намуди варзиши камонварӣ нав ба кор шуруъ карда буд. Бо тавсияи волидон ман дар мактаби камонварӣ машқро шуруъ намудам.  

Муҳаммадшариф Раҷабов: Ба ҷуз камонварӣ ба ягон варзиши дигар майл доштед? 
- Дар аввал намуди варзиши шиновариро интихоб намудаву тамрин мекардам. Вале пас аз чанд муддати тамрин намудан аз рӯи ин намуди варзиш бемор шудам. Аз ин рӯ дигар қобилияти идома додани  ин варзишро надоштам. Аз ин хотир бо маслиҳати волидон қарор додам, ки ба варзиши камонварӣ мепардозам.
 
Шифо Валиев: Ихтисоси аслии Шумо чист?
- Ихтисоси асосии ман омӯзгорист. Камонварӣ барои ман машғулияти иловагӣ буд. Аввалҳо дар вақтҳои маҳдуди пас аз дарс ҷудогардида, ба камонварӣ машғул мегаштам. Вале имрӯз бошад, маро ҳама на ба ҳайси муаллима, балки ба ҳайси камонвар мешиносанд. Ҳини машғул гардидан ба камонварӣ худамро рӯҳан хубтару беҳтар ҳис мекардам. 

Юнус Қаҳҳоров: Аз наздиконатон ягон нафар касби Шуморо интихоб намудааст? 
- Чанде қабл хоҳару ҷиянҳоям ба камонварӣ машғул буданд. Ҳоло онҳо дар соҳаҳои дигар кору фаъолият мекунанд. Танҳо Абдуғаффор Рустамов, устоди варзиш, мактаби махсуси камонвариро дар вилояти Суғд роҳбарӣ менамояд.

Миҷгонаи Абдурауф: Магар боре шуда буд, ки аз касбатон дилозурда шуда бошед?
- Ба ман аслан машқу тамрин писанд буд. Зеро дар он ҷисман ҳаракат мекунӣ, вале барои камонварӣ танҳо дар як нуктаи муайян истода, барои ба ҳадаф расонидани тир камин гирифтан лозим аст, на ин ки ҳаракат. Аз ин рӯ, дар аввал каме ғамгин мегаштам, чунки ин аввали тамринам буд. Бояд гуфт, ки ҳар шахс дар аввали шуруъ намудани ин ё он кору фаъолият як каме дилозурда мегардад, вале бо гузашти вақт мавқеи худро меёбад. Ман ҳам бо гузашти андак вақт касби интихобнамудаамро дӯст доштам. Дигар ин ки ҳангоме як гуруҳ варзишгарони мо, ки дар мусобиқаҳои берун аз кишвар ғолиб гардида буданд ва мо онҳоро бо гулу гулдаста пешвоз гирифтем, ман сари баланди онҳоро медидам, меҳри ин касб дар дилам боз ҳам зиёдтар аланга мезад.  

Сабоҳат Толибова: Назари атрофиён нисбати касби пешакардаи шумо ҳамчун як зан чӣ гуна буд?
- Атрофиёнам нисбати касби пешакардаи ман назари нек доштанд. Ҳеҷ яке аз онҳо ба касби интихобнамудаам зид набуданд. Ман бо маслиҳати волидон ба ин касб шуғл варзидам. Онҳо ин касбро ҳамчун  як навъ расми ниёгони мо мепиндоштанд. Аз ин рӯ ҳамагон аз касби интихобнамудаи ман ризо буданд. Имрӯз низ бисёриҳо нисбати ман ва касбам эҳтироми самимӣ доранд ва маро ҳамчун як зани камонвар мешиносанд. 

Нурмуҳаммади Файзулло: Барои нафароне, ки имрӯз мехоҳанд камонвар шаванд, чӣ тавсия медиҳед?
- Барои камонвар шудан пеш аз ҳама ҳар як шахсро мебояд, ки иродаи худро мустаҳкам намояд. Агар ирода қавӣ набошад, наметавон дар ин соҳа муваффақ гардид.  Дигар ин ки аз рӯи ҳадафу мақсади гузошташуда амал намудан лозим. Ҳеҷ гоҳ рӯҳафтода набояд гардид. Зеро маҳз ҳамин ноумедӣ метавонад, ки шахсро номуваффақ гардонад. Дигараш аз худи шахс вобастагӣ дорад. 

Ҳасан Азизов: Чаро пас аз пош хӯрдани Иттиҳоди Шӯравӣ соҳаи камонварӣ якбора рӯ ба таназзул ниҳод?
- Сабаб якбора кам гаштани кадрҳои камонварӣ дар кишвар буд. Бояд гуфт, ки замони ҷанги шаҳрвандӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти тамоми намуди тирпаронӣ, аз ҷумла камонвариро низ қатъ карданд. Ҳамин боис гардид, ки тамоми кадрҳо, устодони ин соҳа, камонварони номӣ аз Тоҷикистон рафтанд. 

Азиз Ҳасан: Имрӯзҳо низ дар кишвар намуди варзиши камонварӣ суст рушд карда истодааст. Аз ин рӯ мехостам назари устоди ин соҳа Зебунисо Рустамоваро дар ин маврид фаҳмам? 
-Имрӯз сабаби суст рушд намудани ин соҳа дар кам будани камонварони касбӣ ва устодони ин соҳа мебошад. Аз соли 2000 мактаби камонварӣ дар Тоҷикистон ба фаъолият шуруъ кард, ки бори дигар касби камонварӣ дар кишвар эҳё гардид. Азбаски тамоми мураббиён берун аз Тоҷикистон буданд, касби камонварӣ бо як душворӣ рушд мекард. Вале соли 2010 Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар як суханронии хеш таъкид доштанд, ки бояд дар кишвар соҳаи камонварӣ рушд намояд. Президенти кишвар ба масъулон ҷиҳати омода намудани таҷҳизоти лозима дар самти камонварӣ дастурҳои мушаххас доданд. Хушбахтона, имрӯз бо дастуру ҳидоятҳои Пешвои миллат таҷҳизотҳои варзишӣ муҳайё карда шудааст, вале варзишгаронро мебояд, ки хубтару беҳтар тамрин намоянд. Ҷиҳати дигари суст рушд намудани ин касб дар набудани варзишгарони касбӣ аст. Аз ин рӯ ба хотири рушд намудани камонварӣ мо бояд пеш аз ҳама камонварони касбиро омода намоем.

“ҶТ”: Ба андешаи Шумо барои рушди камонварӣ чӣ корҳоро бояд анҷом диҳем? 
- Агар имконият даст диҳад, камонварони тоҷикро, ки дар дигар давлатҳо сукунат доранд, ба Тоҷикистон даъват намоем. Онҳо Александр Кирилов (Амрико),  Марҳабо Шарипова (Австрия), Г. Пулотова, Лола Валихоҷаева, Саодат Ахмедова (Русия) мебошанд. Имрӯз бояд кадрҳои ҷавони худро ба воя расонем. Барои ҷалб намудани ҷавонон ба ин намуди варзиш шароит фароҳам овардан лозим аст, ки мунтазам ба тамрин машғул шаванд.

Фаридун Самадов: Оё аз миёни духтарони тоҷик дар солҳои наздик қаҳрамонеро чун Зебунисо интизор шудан мумкин аст? 
- Албатта, мумкин аст, агар барои онҳо шароити мусоид фароҳам оварда шавад. Барои камонвари хуб шудан, аввал бояд мо ба ҷавонон нозукиҳои камонвариро омӯзонем. Масалан, камонвари оянда дар муддати 6-8 сол, ҳар рӯз то 8 соат машқ кунад ва дар як рӯз 2-3 маротиба то 500 -600 тир парронад. Моро зарур аст, ки онҳоро бо сару либос, майдонча, толори бо таҷҳизоти ҳозиразамон муҷаҳҳаз таъмин созем. Баъдан Зебунисои навро интизор шавем. 

Мафтунаи Сангализода: Шогирдоне доред, ки ҳоло дар самти камонварӣ тамрин намуда истода бошанд?
-Бале, шогирдоне дорам, ки имрӯз дар мусобиқаҳои сатҳи байналмилалӣ ширкат меварзанд. Хусусан, мусобиқаи байналмилалие, ки имсол дар шаҳри Чимкент баргузор шуд, Манучеҳр Шерғозиев, Умеда Ҷӯраева дар намуди варзиши камонварӣ миёни ҷавонону наврасон сазовори ҷойи аввал гардиданд. Мавзуна Азимова бошад, аз рӯи ҳамин намуди варзиш дар байни калонсолон ҷойи якумро соҳиб гашт. Агар барои чунин варзишгарон шароити хубро фароҳам орем ва ба онҳо ҳамчун вазишгари касбӣ кор кунем, умед аст, ки дар дигар мусобиқаву олимпиадаҳои сатҳи ҷаҳонӣ иштирок намуда, ғолиб хоҳанд гашт.  

Рухшонаи Даврон: Ояндаи камонвариро чӣ гуна дидан мехоҳед?
-Тавре ба ҳамагон маълум аст, тӯли солҳои соҳибистиқлолӣ тамоми соҳаҳои кишвар рӯ ба беҳбудӣ ниҳод, бахусус, соҳаи варзиш. Варзиш то ин дам хело рушд намуда, тамоми шароити мусоид барои варзишгарон муҳайёст. Аз ин рӯ бо боварӣ метавон гуфт, ки камонварӣ низ ба мисли дигар намудҳои варзиш дар сатҳи зарурӣ тараққӣ намуда, дар ин самт варзишгарони номӣ пайдо хоҳанд гашт. Ман мехоҳам, ки ояндаи ин намуди варзиш, яъне камонварӣ дурахшон бошад. Мехоҳам варзишгарони мо дар мусобиқаҳои байналмилалӣ ширкат намуда, номи Тоҷикистони азизро баланд бардоранд ва умед низ ҳаст, ки чунин хоҳад шуд.