ҶОМЕА
Якшанбе 05 Май 2024 08:22
Миллати тоҷик ҷашн дорад, ҷашни бузурги миллӣ. Миллат истиқбол мекунад аз 30 соли Истиқлол. Тоҷикистон – кишвари ҷавону барои ҷавонон 30-сола шуд. 30 соли хуршедӣ, 30 соли фарҳодӣ, 30 соли ободӣ. Дар ин муддат мардуми тоҷик зери роҳбарии Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба дастовардҳои назаррас ноил шуд.
Аҳли эҷоди рӯзномаи “Ҷавонони Тоҷикистон” ба муносибати ҷашни мазкур тасмим гирифт, ки шумораи навбатии худро рамзӣ дар ҳаҷми 30 саҳифа аз чоп барорад. Шумораи мазкур дар баробари самти ҷавонон ва варзиш, фарогирандаи дастовардҳои дигари хоҷагии халқи тоҷик давоми 30 соли соҳибистиқлолист. Чун ҷавонон миёни дигар қишрҳои аҳолии Тоҷи-кистон аксариятро ташкил мекунанд, бо Абдулло Раҳмонзода, раиси ниҳоде, ки бевосита татбиқкунандаи сиёсати давлатии ҷавонон аст, суҳбат намудем.
- Чун дар арафаи ҷашни 30-юмин солгарди Истиқлолияти давлатӣ қарор дорем ва суҳбати мо низ ба ҳамин мавзӯъ бахшида шудааст, сараввал фаҳмидан мехостем, ки аз нигоҳи Шумо Истиқлолият чист?
- Истиқлолият волотарин арзиш барои як инсон аст. Вақте инсон мегӯем, бояд истиқлолияту озодӣ ҳамрадифи ҳамин мафҳум бошад. Зеро ки як инсон агар озодӣ надорад, истиқлолият надорад, истифодаи мафҳуми инсон барои ӯ ғалат аст. Ӯ танҳо як мавҷуди зиндаи биологӣ аст, ки барои қонеъ кардани талаботаш зиндагӣ мекунад. Истиқлолият барои як нафаре, ки худро тоҷик меҳисобад аз азал баробари мавҷудияту ҳастӣ буд. Агар ба таърих назар афканем, мебинем, ки чандин маротиба аҷдодони мо дар баробари қувваҳои нобаробар мубориза бурдаанд. Онҳо баробари лашкари бузурги арабу муғул ва дигар қавмҳо барои ғасби сарзамини бегона не, барои истиқлолу озодии худ мубориза бурдаанд. Зеро ҷавҳари ҳастии миллати тоҷик истиқлол аст. Аз ҳамин сабаб дар таърих миллати тоҷикро бо номи озодагон ҳам ном мебурданд. Иборае, ки миллати тоҷик ҳеҷ гоҳ бар сари миллати бегона теғ накашидааст, аз ҳамин сарчашма мегирад. Миллати тоҷик аз аввал барои озодии худ мубориза бурдааст. Инро метавон дар мисоли шӯришҳои Спитамен, Темурмалик, Восеъ ва ғайра дид. Онҳо истиқлолу озодии худро бар ивази ҷонашон ҳифз намудаанд. Агар мо истиқлолхоҳ намебудем, агар мо озодихоҳ намебудем, ин гуна ҷоннисориҳо ба хотири чӣ буд? Чизи дигар ин аст, ки агар мо истиқлолхоҳ набудем, хуни 150000 нафар дар ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ ба хотири чӣ рехта шуд? Агар ҳамин гуна набуд, мо ҳамон солҳо кишварро ба дасти гурӯҳҳои иртиҷоӣ ва хоҷагони хориҷии онҳо месупурдем.
Истиқлолияту озодие, ки мо имрӯз дорем, бар ивази хуни ҳазорон нафар аҷдодонамон ба мо муяссар гардидааст. Истиқлолияте, ки мо дар ихтиёр дорем, бар ивази талошҳову аз худ гузаштанҳои Пешвои муаззами миллат ба даст омадааст ва ин волотарину бебаҳотарин арзиш аст.
- Ҷавонон зери мафҳуми Истиқлолият бояд чиро донанду чиро ҳифз кунанд?
- Ҷавони имрӯз бояд ҳам аз нуқтаи назари фаҳмиши миллӣ ва ҳам аз нуқтаи назари байналмилалӣ бояд дарк кунад, ки истиқлолият шаъну шараф аст, эътибор дар арсаи байналмилалӣ аст, рисолати аз гузаштагон ба зиммагирифта аст, масъулияти ҳифзи арзишҳои миллӣ аст. Имрӯз моро дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун миллат мешиносанд, ин худ ифтихорест, ки натиҷаи истиқлолият аст.
Мо мегӯем, ки миллати тоҷик таърихи панҷ ҳазорсола дорад ва ин гуфтаҳои моро шаҳри Саразм асос мебахшад. Ман мегӯям, ки миллати тоҷик аз Саразм ҳам қадимтар аст. Зеро як миллат наметавонад, ки ҳамту пайдо шуда шаҳрсоз шавад. Барои маданияту маърифати шаҳрсозию шаҳрдорӣ ёфтан, бояд миллат ташаккул ёбад. Аммо савол ин аст, ки барои чӣ як миллати қадима бо тамаддуни баланди шаҳрдорӣ кӯҳистоннишин шуд? Пеш аз ҳама нангу номус ва ғурур. Дуюм озодихоҳӣ, озод будану озод зистани миллати тоҷик. Дар пайи лашкаркашиҳои аҷнабиён, ки ба истиқлолияти ӯ дастдарозӣ мешуд, онҳо шаҳрҳои ободу пешрафтаро гузоштанд, ба хотири озод будан. Ҷавони имрӯз вазифадор аст, ки ин озодиро бегазанд нигоҳ дошта, ба насли баъдӣ супорад.
Ҳазорсолаҳо мегузарад, дар таърихи халқи тоҷик навишта мешавад, ки мардуми тоҷик тавонист, зери сарварии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ҳамин гуна вазъият барояд, арзишҳои миллии худро ҳифз кунад ва дар арсаи байналмилалӣ шоиста муаррифӣ шавад. Ҷавонон бояд зери мафҳуми истиқлолият озодии модару хоҳари худро дарк созанд ва барои ҳифзи онҳо дар ҳама ҳолат омода бошанд.
- Аз нигоҳи Шумо шоистатарин коре, ки Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар солҳои соҳибистиқлолӣ барои ҷавонон анҷом дод, кадом аст?
- Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иқдомҳои созандаву бунёдкоронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Ҳукумати мамлакатро миёни ин қишри фаъоли ҷомеа пиёда сохт. Зеро аз рӯзҳои аввали ба сари қудрат омадани худ, Пешвои миллат ба ҷавонон такя намуданд. Кумита, ҳамчун сохтори татбиқкунандаи соҳа давоми 30 соли соҳибистиқлолӣ кореро анҷом дод, ки ҷавонон ба дарки истиқлолияту озодӣ расанд. Зеро мо аз як низоми дигар ба низоми имрӯза гузаштем ва давлате бо ҳимояи манфиатҳои миллӣ бунёд кардем. Пештар мо дар низоме будем, ки он ҷо манфиатҳои як давлати абарқудрат ҳифз мегардид. Ба фикри ман аввалин коре, ки кумита анҷом дод, ин ба дарки истиқлолияту озодӣ расонидани ҷавонони мамлакат буд. Дуюм дар ҷавонон ҳисси баланди миллиро тарбия намуд, ки барои ҳифзи истиқлолият нақши бузург мебозад. Имрӯз як ҷавон мегӯяд, ки ман ватандӯстам, бояд зери мафҳуми ватандӯстӣ ҳамин чиз фаҳмида шавад - омода будан барои ҳимояи Ватан – Модар ва мубориза бурдан бар зидди ҳама гуна хатарҳо. Сеюм моҳияти давлатдории имрӯзаро фаҳмонид, ки фарқияташ аз низоми қаблӣ дар чӣ аст ва вазифаи як ҷавон дар низоми нав аз чӣ иборат аст, як ҷавон бояд чӣ кореро барои ин миллат анҷом диҳад. Имрӯз бошад кумита кӯшиш дорад, ки нақши ҷавононро дар таҳким бахшидани пояҳои давлатдории имрӯза боло барад. Ҷавони имрӯза ба хубӣ дарк кунад, ки танҳо ӯ ватандор аст ва танҳо ӯ масъулияти ҳифзи ватану озодии миллатро дорад.
- Метавонем чунин арзёбӣ кунем, ки ҷавонони мо аз лиҳози ватандӯстӣ ва ҳувияти миллӣ ҳеҷ мушкил надоранд? Чун дар ҳодисаҳои марзии Қирғизистон ва қазияҳои дохилии ҳамсоя-кишвари мо Афғонистон ҷавонони мо довталабона барои пуштибонӣ аз давлату миллат тайёр будани худро баён доштанд.
- Ҷамъият аст ва дар ҷамъият фикрҳои гуногун ҷой доранд. Шояд кадом ҷавон мушкил дошта бошад. Аммо дар маҷмӯъ ҷавонон дар ин масъала дигар мушкил надоранд. Ҳодисаҳои охир нишон дод, ки ҷавонони мо воқеан ватандӯст ва ҳувияти баланди миллӣ доранд ва онҳо омодаанд, ки баҳри ҳифзи истиқлолияту озодии ҳар порча хоки ин сарзамин ҷони худро нисор кунанд. Исботи ин гуфтаҳо ҳамон нафароне, ки барои ҳифзи ҳар ваҷаб хоки Ватан ва домони поки модари худ дар сарҳад ҷони худро аз даст доданд, ҷавонон буданд.
Мо кӯшиш мекунем, ҳар ҷавоне, ки фикри дигар дорад, ӯро тарбия кунем. Шояд гуноҳе кард, гуноҳашро бахшем ва ӯро ба роҳи рост раҳнамун созем. Зеро мо пайрави Пешвои миллатем ва Сарвари мо ин хислати неки инсониро доранд. Ҳатто ба хотири мутаҳҳид шудани миллат душманони миллатро бахшиданд, тарбия карданд.
- Умдатарин мушкилоти ҷавонони кишвар аз нигоҳи раиси ниҳоде, ки бевосита бо онҳо сару кор дорад, чист?
- Дар ВАО бештар мехонему мешунавем, ки мушкили ҷавонони мо бесаводист, бекорист ва омилҳои дигар. Аммо ман ҳамчун раиси ниҳоде, ки бевосита бо ин қишри ҷомеа сару кор дорам, фикр мекунам, ки умдатарин проблемаи ҷавонони мо, ин мушкилоти мафкуравист. Мо то ҳанӯз натавонистем дар ҷавононамон як мафкураи воҳид ва ҷавобгӯ ба шароити имрӯзаи давлатдориро ба вуҷуд оварем. Омилҳои ин бошад зиёд аст. Яке аз онҳо таъсири тамаддуну фарҳанги бегона ва бархӯрди мафкуравӣ аст. Имрӯз дар ҷомаеи аксар қишре умр ба сар мебарад, ки дар низоми давлатдории дигар ба воя расидааст ва дар ниҳоди онҳо зиндагӣ кардан дар ҳамон низом устувор аст. Бархе аз онҳо кӯшиш мекунанд, ки дар ҷавонон мафкураеро тарбия кунанд, ки дар худашон ҳамон мафкура ташаккул ёфтааст. Дар шароити ҳозира вазифаҳо дигар мешаванд. Имрӯз ҷавононро ба бесаводӣ забонкӯтаҳ кардан мехоҳанд. Оё имрӯз дар кишвари мо шароит барои таълим нест? Дигар мо кишваре нестем, ки низоми ақибмондаи маориф дошта бошем. Имрӯз барои ҷавони тоҷик тамоми шароит муҳайёст ва ӯ бесавод нест.
Ё ҷои дигар бекориро мушкилии дигари ҷавони тоҷик медонанд. Дар ҳоле, ки мо иқтисодиёти бозоргониро эълон намудем, гуногуншаклии моликиятро эълон кардем, давлат дар ихтиёри шаҳрвандон ҳамаи имкониятҳоро вогузор мекунад, чи гуна метавонем гӯем, ки мушкили ҷавонон бекорист. Яъне кор ҳаст ва танҳо мафкурае лозим аст, ки ҷойи корро барои худаш пайдо кунад. Иқтисодиёти давлатҳои пешрафтаро кӣ пуриқтидор кард? Худи шаҳрванди ҳамон кишвар. Аз дигар ҷо омада барои онҳо ҷойи кор ташкил накарданд. Мо дар марҳилаи гузариш қарор дорем ва шояд баъди 5 - 10 соли дигар ҷавоне ба воя расад, ки мафкураи тамоман дигар дорад ва ин мушкилиҳое, ки дорем, аз байн мераванд.
- Мушоҳида мешавад, ки тафаккури интиқодӣ дар миёни ҷавонони мо сол аз сол рушд мекунад. Оё Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон доири ҳамин масъала тадқиқот гузаронидааст, ки натиҷааш ҷавоб ба ҳамонҳое бошад, ки мегӯянд ҷавонони тоҷик тафаккури шахшуда доранд?
- Умед бахшидан ба ҷавон асоси пешрафту рушд аст. Дуруст аст, ки тафаккури интиқодӣ дар байни ҷавонон нисбатан рушд кардааст ва сабабаш бархӯрди мафкуравӣ аст. Мо мехоҳем як мафкураи ба давлатдории имрӯза созгорро ба вуҷуд биёрем. Қисме аз насли калонсол бошад, дар вай мафкураеро ташаккул медиҳад, ки давлат бояд ин корро кунад, он корро кунад, мисли низоми қаблӣ. Дар ин шакли муносибат ҷавон дар як ҳолате қарор мегирад, ки умедашро дар зиндагӣ аз даст медиҳад. Мо рӯзҳои вазнинро аз сар гузаронидем, замони наврасии мо дар дохили ҷанги шаҳрвандӣ сипарӣ шуд. Аммо умед бахшидани насли нисбатан калонсол, ки рӯзҳои вазнинро дар солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ дида буданд, моро ба ин рӯз расонид. Онҳо мегуфтанд, ки писарам хон ин рӯзҳои мушкил мегузарад. Насли имрӯза насли замони даврони пуриқтидории Иттиҳоди Шӯравӣ аст ва онҳо имрӯз бо насли ҷавони мо бархӯрди мафкуравӣ дорад. Яъне он мушкиле, ки насли нисбатан калонтар дар замони ҶБВ дида буд, надидааст ва имрӯз бархеашон дар як ҳолате қарор дорад, ки яъсу ноумедӣ аст ва ҳамин ҳолатро дар ҷавони имрӯза, ки бисёр зирак аст, мутаассифона пиёда мекунанд. Вақте ҷавон дар ҳолати ноумедӣ қарор мегирад, дигар хушбин намешавад. Дигар ба ҳама ҳодисаҳои атроф ба назари интиқод менигарад. Гулро нею хори гулро мебинад. Бояд ҷавонро тарзе тарбия намоем, ки дар баробари хори гулро дидан, аз зебогии он ҳам истифода бурданро ёд гирад. Яъне имкониятҳое, ки дорад аз онҳо самаранок истифода барад ва дар рӯҳияи умед бастан ба ояндаи нек тарбия ёбанд. Танҳо барои умед бахшидан барои мо як факт кифоя аст. Даҳ сол қаблро бо имрӯз муқоиса кардан. Мо бояд ба ҷавононамон фаҳмонем, ки 10 сол пеш мо чӣ шароит доштем ва имрӯз чӣ дорем ва ояндаи хубтаре туро интизор аст. Тафаккури танқидӣ шояд барои гурӯҳе манфиатнок бошад, вале барои ташаккули насли шахсият шудани як ҷавон ва инкишоф ёфтани он дар ҷомеа, фикр мекунам манфист.
- Боиси хушнудист, ки гаравиши ҷавонон ба гурӯҳҳои тундраву ифротгаро хеле коҳиш ёфтааст. Аммо тақрибан панҷ сол пеш аз ин ҷавонон гурӯҳ - гурӯҳ ба ташкилотҳои тундгаро ҳамроҳ шуданд ва барои ҷомеаи Тоҷикистон як хатари калоне ҳам буданд. Шумо метавонд гӯед, ки сабаб дар чӣ буд?
- Натиҷаи кори идеалогӣ баъди панҷ ва зиёда аз ин аён мегардад. Ин натиҷаи таблиғотҳои ТТЭҲНИ буд, ки баъди чанд сол аён шуд. Аксар ҷавононе, ки дар сафи қувваҳои иртиҷоӣ ҳастанд, хешу табор ва аъзои ҳамин ташкилоти террористианд. Онҳо зери таъсир ва идеологияи онҳо қарор доштанд. Нафароне, ки рафтанд, бо даъвати наҳзатиҳо рафтанд. Яъне имрӯз фаъолияти ТТЭҲНИ мамнӯъ шуду ҷавонон ба сафи гурӯҳҳои иртиҷоӣ пайвастанд, ин маънои онро надорад, ки ташкилоти мазкур дар Тоҷикистон фаъолият надошту ҷавонон гумроҳ шуданд. Ин натиҷаи ҳамон идеология буд. Имрӯз бошад, фаъолияти мақомоти давлатӣ натиҷа меоварад ва ҷавонон ҳам ба хубӣ дарк карданд. Дигар ҷавон дарк кард, ки ин роҳи хато аст ва ин роҳ ба ислом намебарад ва ин роҳи марг аст. Ҷавон фаҳмид, ки ин роҳ ба хотири пиёда сохтани ҳадафҳои як гурӯҳ аст, ки мутаассифона ин кирдори худро тавассути боварии мардум аз дин истифода мекунанд. Шояд савол ба миён меояд, ки мақомоти давлатӣ куҷо буд, ки фаъолияти онро назорат накард, ки ҷавонон фирефтаи ақидаи ғаразноки онҳо нашаванд. Ҳукумати Тоҷикистон дар доираи фаъолияти қонунҳои амалкунанда амал намуда, бовар мекард, ки ин бояд дар қатори дигар ҳизбҳои амалкунанда дар доираи қонун ва бо инобат гирифтани арзишҳои миллии миллати мо фаъолият мекунанд. Вале вақт нишон дод, ки инҳо ба ғайр аз пиёда сохтани манфиатҳои ғаразноки худ, барои миллат кореро анҷом намедиҳанд ва ба хулосае омадем, ки баста шудани ин ташкилоти терорристӣ бар манфиати ҷомеаи демократии Тоҷикистон аст.
- Зери мафҳуми ватандӯстӣ, ки имрӯз аз волотарин арзишҳост, ҷавонон чӣ чизро бояд донанд ва дарк намоянд?
- Дар ҳар давру замон мафҳуми ватандӯстӣ ягона фаҳмида мешавад. Танҳо корҳое, ки барои ватандӯстӣ карда мешаванд, хусусияти худро тағйир медиҳанд. Имрӯз танҳо мубориза бурдан ба як чизе, ки дар назари аввал бисёр сода менамояд, барои даҳсолаҳои оянда коре бошад, ки бе мислу монанд. Ватандӯстӣ пеш аз ҳама бояд дар қалби инсон бошад. Дар рафтору кидораш бошад. Дар рафтораш чӣ гуна? Вақте ки ӯ барои ҳимояи Ватан омодааст, ҷонашро қурбон кунад. Дар гуфтор чи? Чизе, ки ба забон меорад, ба қалбаш як бошад. Пешвои миллат борҳо таъкид кардаанд, ки Ватанро дӯст доред, танҳо бо забон не, бо қалбу ҷон. Ҷавоне, ки Ватан мегӯяд, гуфтораш бо рӯҳу ҷонаш пайвастагӣ дошта бошад. Дар пиндор чӣ? Ҷавон бояд калимаи Ватанро ба мисли калимаи Модар қабул кунад ва ҳеҷ ҳуқуқи маънавӣ надорад, ки ба хотире, ки модараш кадом камбудие дорад, аз баҳри он гузарад. Ватандӯстӣ низ ҳамин гуна аст. Мо ба хотире, ки модарамон мисол ягон нуқсони равонию ҷисмонӣ дорад, аз баҳри он гузашта наметавонем. Ватан низ ҳамин гуна аст. Он кишваре, ки дар назар зебову пешрафта менамояд, бо заҳмату меҳнати фарзандони ҳамон диёр сохта шудааст. Ватанро, модарро интихоб карда намешавад.
- Таманниёти шумо ба ҷавонони кишвар?
- Волотарин арзише ё дастоварде, ки ҷавони имрӯз давоми 30 сол дорад, истиқлолияту озодӣ аст, ки наслҳои гузашта барои ин орзу мекарданд. Ҷавони тоҷик чизеро дорад, ки ҳазорон – ҳазор наслҳо дар сайёра доштани онро орзу мекунанд. Барои ҳамин Тоҷикистонро кишвари ҷавонон, кишвари орзуҳо мегӯянд. Шукр, ки мо – ҷавонон дар ин кишвар орзуи ҳазорсолаи гузаштагони худро пиёда дорем. 30 соли Истиқлоли Тоҷикистони ҷавон муборак, ҳамватан.
Аҳли эҷоди рӯзномаи “Ҷавонони Тоҷикистон” ба муносибати ҷашни мазкур тасмим гирифт, ки шумораи навбатии худро рамзӣ дар ҳаҷми 30 саҳифа аз чоп барорад. Шумораи мазкур дар баробари самти ҷавонон ва варзиш, фарогирандаи дастовардҳои дигари хоҷагии халқи тоҷик давоми 30 соли соҳибистиқлолист. Чун ҷавонон миёни дигар қишрҳои аҳолии Тоҷи-кистон аксариятро ташкил мекунанд, бо Абдулло Раҳмонзода, раиси ниҳоде, ки бевосита татбиқкунандаи сиёсати давлатии ҷавонон аст, суҳбат намудем.
- Чун дар арафаи ҷашни 30-юмин солгарди Истиқлолияти давлатӣ қарор дорем ва суҳбати мо низ ба ҳамин мавзӯъ бахшида шудааст, сараввал фаҳмидан мехостем, ки аз нигоҳи Шумо Истиқлолият чист?
- Истиқлолият волотарин арзиш барои як инсон аст. Вақте инсон мегӯем, бояд истиқлолияту озодӣ ҳамрадифи ҳамин мафҳум бошад. Зеро ки як инсон агар озодӣ надорад, истиқлолият надорад, истифодаи мафҳуми инсон барои ӯ ғалат аст. Ӯ танҳо як мавҷуди зиндаи биологӣ аст, ки барои қонеъ кардани талаботаш зиндагӣ мекунад. Истиқлолият барои як нафаре, ки худро тоҷик меҳисобад аз азал баробари мавҷудияту ҳастӣ буд. Агар ба таърих назар афканем, мебинем, ки чандин маротиба аҷдодони мо дар баробари қувваҳои нобаробар мубориза бурдаанд. Онҳо баробари лашкари бузурги арабу муғул ва дигар қавмҳо барои ғасби сарзамини бегона не, барои истиқлолу озодии худ мубориза бурдаанд. Зеро ҷавҳари ҳастии миллати тоҷик истиқлол аст. Аз ҳамин сабаб дар таърих миллати тоҷикро бо номи озодагон ҳам ном мебурданд. Иборае, ки миллати тоҷик ҳеҷ гоҳ бар сари миллати бегона теғ накашидааст, аз ҳамин сарчашма мегирад. Миллати тоҷик аз аввал барои озодии худ мубориза бурдааст. Инро метавон дар мисоли шӯришҳои Спитамен, Темурмалик, Восеъ ва ғайра дид. Онҳо истиқлолу озодии худро бар ивази ҷонашон ҳифз намудаанд. Агар мо истиқлолхоҳ намебудем, агар мо озодихоҳ намебудем, ин гуна ҷоннисориҳо ба хотири чӣ буд? Чизи дигар ин аст, ки агар мо истиқлолхоҳ набудем, хуни 150000 нафар дар ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ ба хотири чӣ рехта шуд? Агар ҳамин гуна набуд, мо ҳамон солҳо кишварро ба дасти гурӯҳҳои иртиҷоӣ ва хоҷагони хориҷии онҳо месупурдем.
Истиқлолияту озодие, ки мо имрӯз дорем, бар ивази хуни ҳазорон нафар аҷдодонамон ба мо муяссар гардидааст. Истиқлолияте, ки мо дар ихтиёр дорем, бар ивази талошҳову аз худ гузаштанҳои Пешвои муаззами миллат ба даст омадааст ва ин волотарину бебаҳотарин арзиш аст.
- Ҷавонон зери мафҳуми Истиқлолият бояд чиро донанду чиро ҳифз кунанд?
- Ҷавони имрӯз бояд ҳам аз нуқтаи назари фаҳмиши миллӣ ва ҳам аз нуқтаи назари байналмилалӣ бояд дарк кунад, ки истиқлолият шаъну шараф аст, эътибор дар арсаи байналмилалӣ аст, рисолати аз гузаштагон ба зиммагирифта аст, масъулияти ҳифзи арзишҳои миллӣ аст. Имрӯз моро дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун миллат мешиносанд, ин худ ифтихорест, ки натиҷаи истиқлолият аст.
Мо мегӯем, ки миллати тоҷик таърихи панҷ ҳазорсола дорад ва ин гуфтаҳои моро шаҳри Саразм асос мебахшад. Ман мегӯям, ки миллати тоҷик аз Саразм ҳам қадимтар аст. Зеро як миллат наметавонад, ки ҳамту пайдо шуда шаҳрсоз шавад. Барои маданияту маърифати шаҳрсозию шаҳрдорӣ ёфтан, бояд миллат ташаккул ёбад. Аммо савол ин аст, ки барои чӣ як миллати қадима бо тамаддуни баланди шаҳрдорӣ кӯҳистоннишин шуд? Пеш аз ҳама нангу номус ва ғурур. Дуюм озодихоҳӣ, озод будану озод зистани миллати тоҷик. Дар пайи лашкаркашиҳои аҷнабиён, ки ба истиқлолияти ӯ дастдарозӣ мешуд, онҳо шаҳрҳои ободу пешрафтаро гузоштанд, ба хотири озод будан. Ҷавони имрӯз вазифадор аст, ки ин озодиро бегазанд нигоҳ дошта, ба насли баъдӣ супорад.
Ҳазорсолаҳо мегузарад, дар таърихи халқи тоҷик навишта мешавад, ки мардуми тоҷик тавонист, зери сарварии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ҳамин гуна вазъият барояд, арзишҳои миллии худро ҳифз кунад ва дар арсаи байналмилалӣ шоиста муаррифӣ шавад. Ҷавонон бояд зери мафҳуми истиқлолият озодии модару хоҳари худро дарк созанд ва барои ҳифзи онҳо дар ҳама ҳолат омода бошанд.
- Аз нигоҳи Шумо шоистатарин коре, ки Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар солҳои соҳибистиқлолӣ барои ҷавонон анҷом дод, кадом аст?
- Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иқдомҳои созандаву бунёдкоронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Ҳукумати мамлакатро миёни ин қишри фаъоли ҷомеа пиёда сохт. Зеро аз рӯзҳои аввали ба сари қудрат омадани худ, Пешвои миллат ба ҷавонон такя намуданд. Кумита, ҳамчун сохтори татбиқкунандаи соҳа давоми 30 соли соҳибистиқлолӣ кореро анҷом дод, ки ҷавонон ба дарки истиқлолияту озодӣ расанд. Зеро мо аз як низоми дигар ба низоми имрӯза гузаштем ва давлате бо ҳимояи манфиатҳои миллӣ бунёд кардем. Пештар мо дар низоме будем, ки он ҷо манфиатҳои як давлати абарқудрат ҳифз мегардид. Ба фикри ман аввалин коре, ки кумита анҷом дод, ин ба дарки истиқлолияту озодӣ расонидани ҷавонони мамлакат буд. Дуюм дар ҷавонон ҳисси баланди миллиро тарбия намуд, ки барои ҳифзи истиқлолият нақши бузург мебозад. Имрӯз як ҷавон мегӯяд, ки ман ватандӯстам, бояд зери мафҳуми ватандӯстӣ ҳамин чиз фаҳмида шавад - омода будан барои ҳимояи Ватан – Модар ва мубориза бурдан бар зидди ҳама гуна хатарҳо. Сеюм моҳияти давлатдории имрӯзаро фаҳмонид, ки фарқияташ аз низоми қаблӣ дар чӣ аст ва вазифаи як ҷавон дар низоми нав аз чӣ иборат аст, як ҷавон бояд чӣ кореро барои ин миллат анҷом диҳад. Имрӯз бошад кумита кӯшиш дорад, ки нақши ҷавононро дар таҳким бахшидани пояҳои давлатдории имрӯза боло барад. Ҷавони имрӯза ба хубӣ дарк кунад, ки танҳо ӯ ватандор аст ва танҳо ӯ масъулияти ҳифзи ватану озодии миллатро дорад.
- Метавонем чунин арзёбӣ кунем, ки ҷавонони мо аз лиҳози ватандӯстӣ ва ҳувияти миллӣ ҳеҷ мушкил надоранд? Чун дар ҳодисаҳои марзии Қирғизистон ва қазияҳои дохилии ҳамсоя-кишвари мо Афғонистон ҷавонони мо довталабона барои пуштибонӣ аз давлату миллат тайёр будани худро баён доштанд.
- Ҷамъият аст ва дар ҷамъият фикрҳои гуногун ҷой доранд. Шояд кадом ҷавон мушкил дошта бошад. Аммо дар маҷмӯъ ҷавонон дар ин масъала дигар мушкил надоранд. Ҳодисаҳои охир нишон дод, ки ҷавонони мо воқеан ватандӯст ва ҳувияти баланди миллӣ доранд ва онҳо омодаанд, ки баҳри ҳифзи истиқлолияту озодии ҳар порча хоки ин сарзамин ҷони худро нисор кунанд. Исботи ин гуфтаҳо ҳамон нафароне, ки барои ҳифзи ҳар ваҷаб хоки Ватан ва домони поки модари худ дар сарҳад ҷони худро аз даст доданд, ҷавонон буданд.
Мо кӯшиш мекунем, ҳар ҷавоне, ки фикри дигар дорад, ӯро тарбия кунем. Шояд гуноҳе кард, гуноҳашро бахшем ва ӯро ба роҳи рост раҳнамун созем. Зеро мо пайрави Пешвои миллатем ва Сарвари мо ин хислати неки инсониро доранд. Ҳатто ба хотири мутаҳҳид шудани миллат душманони миллатро бахшиданд, тарбия карданд.
- Умдатарин мушкилоти ҷавонони кишвар аз нигоҳи раиси ниҳоде, ки бевосита бо онҳо сару кор дорад, чист?
- Дар ВАО бештар мехонему мешунавем, ки мушкили ҷавонони мо бесаводист, бекорист ва омилҳои дигар. Аммо ман ҳамчун раиси ниҳоде, ки бевосита бо ин қишри ҷомеа сару кор дорам, фикр мекунам, ки умдатарин проблемаи ҷавонони мо, ин мушкилоти мафкуравист. Мо то ҳанӯз натавонистем дар ҷавононамон як мафкураи воҳид ва ҷавобгӯ ба шароити имрӯзаи давлатдориро ба вуҷуд оварем. Омилҳои ин бошад зиёд аст. Яке аз онҳо таъсири тамаддуну фарҳанги бегона ва бархӯрди мафкуравӣ аст. Имрӯз дар ҷомаеи аксар қишре умр ба сар мебарад, ки дар низоми давлатдории дигар ба воя расидааст ва дар ниҳоди онҳо зиндагӣ кардан дар ҳамон низом устувор аст. Бархе аз онҳо кӯшиш мекунанд, ки дар ҷавонон мафкураеро тарбия кунанд, ки дар худашон ҳамон мафкура ташаккул ёфтааст. Дар шароити ҳозира вазифаҳо дигар мешаванд. Имрӯз ҷавононро ба бесаводӣ забонкӯтаҳ кардан мехоҳанд. Оё имрӯз дар кишвари мо шароит барои таълим нест? Дигар мо кишваре нестем, ки низоми ақибмондаи маориф дошта бошем. Имрӯз барои ҷавони тоҷик тамоми шароит муҳайёст ва ӯ бесавод нест.
Ё ҷои дигар бекориро мушкилии дигари ҷавони тоҷик медонанд. Дар ҳоле, ки мо иқтисодиёти бозоргониро эълон намудем, гуногуншаклии моликиятро эълон кардем, давлат дар ихтиёри шаҳрвандон ҳамаи имкониятҳоро вогузор мекунад, чи гуна метавонем гӯем, ки мушкили ҷавонон бекорист. Яъне кор ҳаст ва танҳо мафкурае лозим аст, ки ҷойи корро барои худаш пайдо кунад. Иқтисодиёти давлатҳои пешрафтаро кӣ пуриқтидор кард? Худи шаҳрванди ҳамон кишвар. Аз дигар ҷо омада барои онҳо ҷойи кор ташкил накарданд. Мо дар марҳилаи гузариш қарор дорем ва шояд баъди 5 - 10 соли дигар ҷавоне ба воя расад, ки мафкураи тамоман дигар дорад ва ин мушкилиҳое, ки дорем, аз байн мераванд.
- Мушоҳида мешавад, ки тафаккури интиқодӣ дар миёни ҷавонони мо сол аз сол рушд мекунад. Оё Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон доири ҳамин масъала тадқиқот гузаронидааст, ки натиҷааш ҷавоб ба ҳамонҳое бошад, ки мегӯянд ҷавонони тоҷик тафаккури шахшуда доранд?
- Умед бахшидан ба ҷавон асоси пешрафту рушд аст. Дуруст аст, ки тафаккури интиқодӣ дар байни ҷавонон нисбатан рушд кардааст ва сабабаш бархӯрди мафкуравӣ аст. Мо мехоҳем як мафкураи ба давлатдории имрӯза созгорро ба вуҷуд биёрем. Қисме аз насли калонсол бошад, дар вай мафкураеро ташаккул медиҳад, ки давлат бояд ин корро кунад, он корро кунад, мисли низоми қаблӣ. Дар ин шакли муносибат ҷавон дар як ҳолате қарор мегирад, ки умедашро дар зиндагӣ аз даст медиҳад. Мо рӯзҳои вазнинро аз сар гузаронидем, замони наврасии мо дар дохили ҷанги шаҳрвандӣ сипарӣ шуд. Аммо умед бахшидани насли нисбатан калонсол, ки рӯзҳои вазнинро дар солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ дида буданд, моро ба ин рӯз расонид. Онҳо мегуфтанд, ки писарам хон ин рӯзҳои мушкил мегузарад. Насли имрӯза насли замони даврони пуриқтидории Иттиҳоди Шӯравӣ аст ва онҳо имрӯз бо насли ҷавони мо бархӯрди мафкуравӣ дорад. Яъне он мушкиле, ки насли нисбатан калонтар дар замони ҶБВ дида буд, надидааст ва имрӯз бархеашон дар як ҳолате қарор дорад, ки яъсу ноумедӣ аст ва ҳамин ҳолатро дар ҷавони имрӯза, ки бисёр зирак аст, мутаассифона пиёда мекунанд. Вақте ҷавон дар ҳолати ноумедӣ қарор мегирад, дигар хушбин намешавад. Дигар ба ҳама ҳодисаҳои атроф ба назари интиқод менигарад. Гулро нею хори гулро мебинад. Бояд ҷавонро тарзе тарбия намоем, ки дар баробари хори гулро дидан, аз зебогии он ҳам истифода бурданро ёд гирад. Яъне имкониятҳое, ки дорад аз онҳо самаранок истифода барад ва дар рӯҳияи умед бастан ба ояндаи нек тарбия ёбанд. Танҳо барои умед бахшидан барои мо як факт кифоя аст. Даҳ сол қаблро бо имрӯз муқоиса кардан. Мо бояд ба ҷавононамон фаҳмонем, ки 10 сол пеш мо чӣ шароит доштем ва имрӯз чӣ дорем ва ояндаи хубтаре туро интизор аст. Тафаккури танқидӣ шояд барои гурӯҳе манфиатнок бошад, вале барои ташаккули насли шахсият шудани як ҷавон ва инкишоф ёфтани он дар ҷомеа, фикр мекунам манфист.
- Боиси хушнудист, ки гаравиши ҷавонон ба гурӯҳҳои тундраву ифротгаро хеле коҳиш ёфтааст. Аммо тақрибан панҷ сол пеш аз ин ҷавонон гурӯҳ - гурӯҳ ба ташкилотҳои тундгаро ҳамроҳ шуданд ва барои ҷомеаи Тоҷикистон як хатари калоне ҳам буданд. Шумо метавонд гӯед, ки сабаб дар чӣ буд?
- Натиҷаи кори идеалогӣ баъди панҷ ва зиёда аз ин аён мегардад. Ин натиҷаи таблиғотҳои ТТЭҲНИ буд, ки баъди чанд сол аён шуд. Аксар ҷавононе, ки дар сафи қувваҳои иртиҷоӣ ҳастанд, хешу табор ва аъзои ҳамин ташкилоти террористианд. Онҳо зери таъсир ва идеологияи онҳо қарор доштанд. Нафароне, ки рафтанд, бо даъвати наҳзатиҳо рафтанд. Яъне имрӯз фаъолияти ТТЭҲНИ мамнӯъ шуду ҷавонон ба сафи гурӯҳҳои иртиҷоӣ пайвастанд, ин маънои онро надорад, ки ташкилоти мазкур дар Тоҷикистон фаъолият надошту ҷавонон гумроҳ шуданд. Ин натиҷаи ҳамон идеология буд. Имрӯз бошад, фаъолияти мақомоти давлатӣ натиҷа меоварад ва ҷавонон ҳам ба хубӣ дарк карданд. Дигар ҷавон дарк кард, ки ин роҳи хато аст ва ин роҳ ба ислом намебарад ва ин роҳи марг аст. Ҷавон фаҳмид, ки ин роҳ ба хотири пиёда сохтани ҳадафҳои як гурӯҳ аст, ки мутаассифона ин кирдори худро тавассути боварии мардум аз дин истифода мекунанд. Шояд савол ба миён меояд, ки мақомоти давлатӣ куҷо буд, ки фаъолияти онро назорат накард, ки ҷавонон фирефтаи ақидаи ғаразноки онҳо нашаванд. Ҳукумати Тоҷикистон дар доираи фаъолияти қонунҳои амалкунанда амал намуда, бовар мекард, ки ин бояд дар қатори дигар ҳизбҳои амалкунанда дар доираи қонун ва бо инобат гирифтани арзишҳои миллии миллати мо фаъолият мекунанд. Вале вақт нишон дод, ки инҳо ба ғайр аз пиёда сохтани манфиатҳои ғаразноки худ, барои миллат кореро анҷом намедиҳанд ва ба хулосае омадем, ки баста шудани ин ташкилоти терорристӣ бар манфиати ҷомеаи демократии Тоҷикистон аст.
- Зери мафҳуми ватандӯстӣ, ки имрӯз аз волотарин арзишҳост, ҷавонон чӣ чизро бояд донанд ва дарк намоянд?
- Дар ҳар давру замон мафҳуми ватандӯстӣ ягона фаҳмида мешавад. Танҳо корҳое, ки барои ватандӯстӣ карда мешаванд, хусусияти худро тағйир медиҳанд. Имрӯз танҳо мубориза бурдан ба як чизе, ки дар назари аввал бисёр сода менамояд, барои даҳсолаҳои оянда коре бошад, ки бе мислу монанд. Ватандӯстӣ пеш аз ҳама бояд дар қалби инсон бошад. Дар рафтору кидораш бошад. Дар рафтораш чӣ гуна? Вақте ки ӯ барои ҳимояи Ватан омодааст, ҷонашро қурбон кунад. Дар гуфтор чи? Чизе, ки ба забон меорад, ба қалбаш як бошад. Пешвои миллат борҳо таъкид кардаанд, ки Ватанро дӯст доред, танҳо бо забон не, бо қалбу ҷон. Ҷавоне, ки Ватан мегӯяд, гуфтораш бо рӯҳу ҷонаш пайвастагӣ дошта бошад. Дар пиндор чӣ? Ҷавон бояд калимаи Ватанро ба мисли калимаи Модар қабул кунад ва ҳеҷ ҳуқуқи маънавӣ надорад, ки ба хотире, ки модараш кадом камбудие дорад, аз баҳри он гузарад. Ватандӯстӣ низ ҳамин гуна аст. Мо ба хотире, ки модарамон мисол ягон нуқсони равонию ҷисмонӣ дорад, аз баҳри он гузашта наметавонем. Ватан низ ҳамин гуна аст. Он кишваре, ки дар назар зебову пешрафта менамояд, бо заҳмату меҳнати фарзандони ҳамон диёр сохта шудааст. Ватанро, модарро интихоб карда намешавад.
- Таманниёти шумо ба ҷавонони кишвар?
- Волотарин арзише ё дастоварде, ки ҷавони имрӯз давоми 30 сол дорад, истиқлолияту озодӣ аст, ки наслҳои гузашта барои ин орзу мекарданд. Ҷавони тоҷик чизеро дорад, ки ҳазорон – ҳазор наслҳо дар сайёра доштани онро орзу мекунанд. Барои ҳамин Тоҷикистонро кишвари ҷавонон, кишвари орзуҳо мегӯянд. Шукр, ки мо – ҷавонон дар ин кишвар орзуи ҳазорсолаи гузаштагони худро пиёда дорем. 30 соли Истиқлоли Тоҷикистони ҷавон муборак, ҳамватан.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед