Таҳти унвони “Шарқ-Ғарб: анъанаҳои мусиқӣ ва ҳунарҳои мардумии Авруосиё дар фазои фарҳангии Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил” аз 26 то 30 октябри дар Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи Мирзо Турсунзода Фестивали байналмилалӣ баргузор гардид. Ин чорабинии фарҳангии сатҳи баланд бо дастгирии Хазинаи байналмилалии ҳамкориҳои гуманитарии кишварҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил доир гардид, ки дар он 26 нафар олимон, мусиқинавозон, устоҳои ҳунарҳои мардумӣ, намояндагони соҳаҳои фарҳанг ва санъати давлатҳои аъзои ИДМ, ҳунармандони маъруф аз Федератсияи Русия, ҷумҳуриҳои Қазоқистон, Ӯзбекистон, Қирғизистон ва Тоҷикистон ширкат варзиданд.

Конференсияи илмӣ - амалии “Шарқ-Ғарб: анъанаҳои мусиқӣ ва ҳунарҳои мардумии Авруосиё дар фазои фарҳангии Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил”-ро ректори донишкада, профессор Хайридин Усмонзода бо сухани ифтитоҳӣ ҳусни оғоз бахшида, баъдан олимони маъруф К. В. Зенкин, доктори илми санъатшиносӣ, профессори Консерваторияи давлатии ба номи П. И. Чайковскийи шаҳри Маскав дар мавзӯи “Мусиқии пешоҳанги русӣ ва гуфтугӯи фарҳангҳо”, Т. Б. Ғафурбеков, доктори илмҳои санъатшиносӣ, профессори Консерваторияи давлатии Ӯзбекистон “Шарқ – Рахманинов”, А. П. Марков, доктори илмҳои педагогӣ, доктори илмҳои санъатшиносӣ, профессори кафедраи технологияи иҷтимоӣ-фарҳангии Донишгоҳи гуманитарии иттифоқҳои касабаи шаҳри Санк-Петербург дар мавзӯи “Мушкилот ва дурнамои гуфтугӯи фарҳангҳои Шарқ ва Ғарб дар вазъияти буҳрони ҷаҳонии тамаддунҳо”, А.Н. Низомов, доктори илмҳои санъатшиносӣ, мудири шуъбаи санъатшиносии Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мавзӯи “Фарҳанги халқҳои Осиёи Марказӣ: ҷустуҷӯи шаклҳои нави баҳамоӣ” ва дигарон маърӯзаҳои илмӣ намуданд.

Рӯзи дуюми форум, 27 октябр, вазири фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон Шамсиддин Орумбекзода дар Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи Мирзо Турсунзода бо иштирокдорони фестивали байналмилалӣ дидору гуфтугӯ намуд.

Ректори донишкада профессор Усмонзода Хайридин ба вохӯрӣ ҳусни оғоз бахшида, иброз дошт, ки Фестивали байналмилалии мазкур, ки то санаи 30 октябр идома меёбад, дар ҳаёти фарҳангии кишвар дорои аҳамияти вижа мебошад. Он, бешубҳа, ба фаъолгардии равандҳои наздикшавии фарҳанг ва санъати кишварҳои аъзои ИДМ мусоидат хоҳад кард.

Шамсиддин Орумбекзода, вазири фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон, иқдоми пешгирифтаи Раёсати донишкадаро дар хусуси баргузории фестивали байналмилалӣ муҳим арзёбӣ намуда, иштирокчиёни ҳамоишро ба сарзамини офтобию зебоманзари Тоҷикистон, ба шаҳри дилорои Душанбе ва донишкадаи ҳунарҳои зебо хайрамақдам гуфт. Зикр сохт, ки донишкада дар давоми солҳои зиёди фаъолияташ барои муассисаҳои фарҳангии кишвар ва берун аз он мутахассисони баландихтисос тайёр менамояд, ки дар байнашон чеҳраҳои шуҳрати ҷаҳонидошта кам нестанд. Таъкид гардид, ки фарҳангҳо халқу миллатҳоро ба ҳам наздиктар месозанд. Фарҳанги кишварҳои мо, бахусус, Осиёи Марказӣ ва Русия оғоз аз асри 18 ба ҳам пайванданд. Мо дар ин муддат аз фарҳангҳои якдигар омӯхта, аз ҷиҳати маънавӣ ғанӣ гардидем ва то кунун ин раванд идома ва инкишоф меёбад.

Вазири фарҳанги кишвар вохӯриро бо шоҳбайти қофиласолори адабиёти классикии тоҷику форс устод Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ ҳусни анҷом бахшид:

Ҳеҷ шодӣ нест андар ин ҷаҳон,
Бартар аз дидори рӯи дӯстон.

Баъдан дар мавзӯи “Проблемаҳои ҳифз ва рушди анъанаҳои ҳунарҳои мардумӣ” мизи мудаввар доир гардид.

Дар доираи ин фестивали байналмилалӣ се консерт (мусиқии анъанавӣ, мусиқии сози арғунун ва мусиқии камеравӣ ва симфонӣ) баргузор гашта, намоиши ҳунарҳои мардумии кишварҳои иштирокдори фестивал, ҳамчунин конфронси илмӣ-назариявӣ баргузор гардид, ки дар он мавзӯъҳои зерин мавриди баррасӣ қарор гирифтанд:

- Шарқ-Ғарб: масъалаҳои хусусиятҳои хос ва таъсири мутақобилаи фарҳангҳо;

- санъати анъанавии мусиқӣ: мушкилоти нигоҳдошт ва рушду такомул;

- анъанаҳои миллии мусиқӣ дар эҷодиёти бастакорони Авруосиё;

- ҳунарҳои мардумӣ ҳамчун ҳориқаи ҳифзи муттасилии эҷодиёти бадеӣ.

Ҳамзамон, дар давоми се рӯз олимони маъруфи соҳаҳои фарҳангшиносӣ, санъатшиносӣ, мусиқинавозони шинохта, ҳунармандони асил аз кишварҳои номбурда маърӯзаҳои илмӣ намуда, дарсҳои маҳорат (мастер-классҳо) гузаронда, шоҳасарҳои санъати мусиқиро манзури тамошобинон гардониданд.

Дар доираи барномаи фарҳангӣ меҳмонон аз Қалъаи Ҳисор ва Кохи Наврӯз дидан намуданд.

Ба меҳмонони ҷашнвора дар бораи таърих ва ҷойгиршавии қалъаи Ҳисор ииттилоъ дода шуд. Аз ҷқмла қайд гардид, ки қалъа аз се қисм -куҳандиз, “уштурхона”. “қургони кулоба” иборат аст. Куҳандиз, ки 200 метр дарозӣ дорад, дар тарафи шарқии қалъа ҷойгир шудааст. Ин ёдгории таърихӣ аз охири асри 19 то ибтидои қарни 20 қароргоҳи беки Ҳисор буд. Дар қисми дигар, ки “уштурхона” ном дорад, биноҳои хоҷагию истиқоматӣ ҷой доштанд. Дар онҳо хешу ақрабои бек зиндагӣ мекарданд. “Қургони кулоба” дар шимолу ғарбтари куҳандиз ҷой гирифта, дар он асосан табақаҳои поёнии аҳолӣ маскун шуда буданд.

Меҳмонон бо ин мавзеи таърихӣ аз наздик шинос шуда, бо як ҷаҳон таассуроти нек сӯи Кохи Наврӯз раҳсипор гаштанд. Ба онҳо баробари ворид шуданашон ба ин кохи муҳташам маълумот дода шуд, ки ин кох аз 12 толори ғайриодӣ иборат буда, ҳар кадом дорои хусусиятҳои хос мебошад. Кохи Наврӯз дар як вақт беш аз 3 ҳазор меҳмонро қабул карда метавонад. Баландии бинои марказӣ 46 метр буда, масоҳати кох бо 12 толораш наздик ба 3 гектар мебошад. Меҳмонон аз тамошои ин маҷмааи бо санъати меъмории миллӣ бунёдшуда ба ваҷд омада, ба ҳунари дастони устоҳои моҳири маҳаллӣ баҳои баланд доданд.

Иштирокдорони фестивал бо ҳузури худ дар чорабиниҳои асосии ин ҳамоиш имкон пайдо намуданд, ки бо анъанаҳои бадеии кишварҳои иштироккунанда ва шакли кунунии онҳо шинос шуда, дар бораи гуногуншаклии фазои муштараки фарҳангии Авруосиё, ки ба фаъолгардии равандҳои наздикшавии фарҳанг ва санъати кишварҳои аъзои ИДМ мусоидат менамоянд, маълумоти зарурӣ ба даст оранд.