ҶОМЕА
Душанбе 20 Январ 2025 11:38
Он дар кишвари мо чӣ гуна ба роҳ монда мешавад?
Ҳамасола дар тамоми ҷаҳон аз 25-уми ноябр то 10-уми декабр маъракаи “16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат” доир мегардад, ки ҳадаф аз он ҷалби таваҷҷуҳи аҳли ҷомеа ба мушкилоти умдаи иҷтимоӣ, бахусус зӯроварӣ нисбати занон ва бартараф намудани мушкилоти иҷтимоии оила ба ҳисоб меравад.
Барои мубориза бо ин мушкилот ҳамасола маъракаи “16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат” гузаронида мешавад. Ин маърака ба ҳама нишон медиҳад, ки роҳҳои пешгирии хушунат вуҷуд доранд ва ҳар шахс метавонад, барои пешгирии он саҳмгузор бошад.
Мувофиқи омори маркази машваратӣ-иттилоотӣ оид ба пешгирии зӯроварӣ дар оилаи назди Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шашмоҳаи аввали соли 2024 дар марказ 1 ҳазору 263 ҳолати зӯроварӣ нисбати занон ба қайд гирифта шудааст. Ҳамзамон, бино ба иттилои ин марказ дар соли 2023 89% ҷабрдидагони хушунати хонаводагиро занон ташкил додаанд. Ҷумҳурии Тоҷикистон тадбирҳои мушаххасро баҳри бартараф намудани ин мушкил роҳандозӣ менамояд.
ДАР ДОИРАИ ИН МАЪРАКА КАДОМ КОРҲО АНҶОМ МЕШАВАНД?
Дар маҷмуъ, зӯроварӣ нисбати занон ва духтарон яке аз густурдатарин нақзи ҳуқуқи башар дар ҷаҳон дониста мешавад.
Тибқи маълумоти СММ, дар ҳар 10 дақиқа як зан кушта мешавад. Дар саросари ҷаҳон тахмин зада мешавад, ки тақрибан аз ҳар се як зан дар тули умри худ ҳадди ақал як маротиба ба зӯроварии ҷисмонӣ ва ё ҷинсӣ аз ҷониби шарики наздик, зӯроварии ҷинсӣ аз ҷониби шахси бегона ё ба ҳарду гирифтор шудааст.
Ҷумҳурии Тоҷикистон низ бо чунин қарори СММ марбут ба ин масъала ҳамраъйӣ намуда, 19 марти соли 2013 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи пешгирии зӯроварӣ дар оила”-ро қабул намуд. Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро вобаста ба пешгирии зӯроварӣ ва хушунат дар оила танзим карда, вазифаи субъектҳои пешгирикунандаи зӯроварӣ дар оиларо доир ба ошкор, пешгирӣ ва бартарафсозии сабабу шароитҳои ба он мусоидаткунанда муайян намудааст.
Бояд гуфт, ки дар доираи ин маърака ҳамасола дар Ҷумҳурии Тоҷикистон чорабиниҳои гуногун, аз ҷумла, вохӯриҳо бо занон ва духтарони минтақаҳои дурдаст барои огоҳсозии онҳо аз ҳуқуқҳояшон гузаронида мешавад.
Инчунин, дар кишвар машваратҳои ҳуқуқӣ ва равонӣ барои қурбониёни гирифтори хушунат тавассути марказҳои дастгирии иҷтимоӣ дода мешавад. Тавассути ВАО барномаҳои телевизионӣ ва радиоӣ оид ба огоҳии ҷомеа доир ба хушунат равона гардидаанд, намоиш дода мешавад.
“16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат” маъракаест, ки бо ҷалби таваҷҷуҳ ба мушкилоти хушунат ва паёмадҳои он равона гардидааст. Ин маърака одатан бо рӯзҳои муҳим, аз ҷумла Рӯзи байналмилалии мубориза бар зидди хушунат нисбат ба занон 25 ноябр оғоз гардида, то 10 декабр, ки Рӯзи ҳуқуқи инсон аст, идома меёбад. Ин санаҳо на танҳо рамзӣ, балки ёдрас аз онанд, ки хушунат бо арзишҳои инсонӣ созгор нест.
Мақсад аз баргузории маъракаи мазкур дар тамоми ҷаҳон дар он аст, ки чунин шеваи кор имкон медиҳад, то мавзӯи хушунат, ки дар бештари ҳолатҳо мушкили шахсӣ ё оилавӣ шуморида мешавад, дар сатҳи ҷомеа баррасӣ ва ҳал гардад. Чунин равиш ҷомеаро даъват менамояд, ки ба мушкилоти ҷойдошта бетафовут набошанд ва барои пешгирии ин мушкил талош варзанд.
ҲАДАФҲОИ АСОСИИ МАЪРАКА
Маъракаи “16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат” як қатор ҳадафҳои муҳимро пайгирӣ мекунад. Аз ҷумла, баланд бардоштани огоҳии мардум, чун бештаре аз одамон дар бораи шаклҳои гуногуни хушунат, аз ҷумла хушунати ҷисмонӣ, равонӣ, иқтисодӣ ва ҷинсӣ огоҳии кофӣ надоранд. Ин маърака кумак мекунад, ки мардум бо ин мушкилот шинос шаванд ва шеваҳои дурусти мубориза бо онро омӯзанд.
Аз ҷумла, ин маърака ба ҳамагон ёдрас мекунад, ки ҳар як инсон ба зиндагии осуда ва бидуни хушунат ҳуқуқ дорад. Ин ҳуқуқ бояд на танҳо ҳамчун як принсип, балки ҳамчун як амали рӯзмарра пазируфта шавад.
Ин маърака ҳамзамон барои дастгирии қурбониёне, ки аз хушунат ранҷ мебаранд ва аз куҷо ёрӣ ҷустанро намедонанд, кумакрасон аст. Махсусан, дар ин рӯзҳо марказҳои дастгирӣ фаъолона кори худро ба роҳ мемонанд, то кумаки равонӣ ва ҳуқуқии худро ба қурбониён расонанд.
РОҲҲОИ ТАТБИҚИ МАЪРАКА
Мутахассисони соҳа чанд роҳи татбиқи маъракаи “16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат”-ро пешниҳод менамоянд.
Тавассути ба роҳ мондани семинару вебинарҳо ва маърӯзаҳо бояд мардум дар бораи хушунат ва роҳҳои пешгирии он маълумот пайдо намоянд. Дар ин замина мактабу донишгоҳҳои кишвар ва ташкилотҳо метавонанд, нақши муҳим дошта бошанд. Онҳо метавонанд насли наврасро ба зиндагии бидуни хушунат омода созанд.
Инчунин, дар замони муосир шабакаҳои иҷтимоӣ яке аз василаҳои густурдае барои паҳн намудани паёмҳои зидди хушунат ба шумор меравад. Аз ҷумла, барномаҳои ҳадафманд, наворҳои кӯтоҳ ва постҳои иттилоотӣ метавонад ҳар як шахсро ба фикр кардан водор созад, ки яке аз роҳҳои дигари пешгирии хушунати хонаводагӣ дар кишвар ҳисобида мешавад.
ТАЪСИР ВА НАТИҶАҲОИ МУСБАТ
Маъракаи мазкур метавонад натиҷаҳои мусбатеро баҳри пешгирӣ аз хушунати хонаводагӣ дар ҷомеа дошта бошад. Он на танҳо огоҳии мардумро баланд мебардорад, балки муҳити иҷтимоиро низ беҳтар мегардонад. Ба шарофати ин маърака, ҷомеаҳо метавонанд фарҳанги муколама, ҳусни тафоҳум ва ҳамдигарфаҳмиро тақвият диҳанд.
Бо вуҷуди ин, муҳим аст, ки ин маърака на танҳо як чорабинии солона бошад, балки яке аз хадафҳои он ҳамчун ҷузъи рӯзмарраи ҳар як шахс ва ҷомеа пазируфта шавад. Фаъолиятҳо ва ташаббусҳои дар ин 16 рӯз анҷомёфта бояд идома ёбанд ва натиҷаҳояш низ таъсири амиқи худро дошта бошанд.
Метавон гуфт, ки “16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат” як қадам ба сӯйи ҷаҳони орому осоиш аст, ки дар он инсонҳо дар фазои ҳусни тафоҳум ва эҳтироми ҳамдигар зиндагӣ мекунанд. Ҳар шахс метавонад бо амалҳои худ дар ин маърака саҳми босазо дошта бошад.
Аз суҳбат кардан дар бораи мушкилот то дастгирии онҳое, ки ба кумак ниёз доранд, бетараф набошад. Ҳадафи ниҳоии ин маърака - барпо кардани ҷомеае, ки дар он хушунат ҷой надорад ва ҳар як инсон дар амну оромӣ зиндагии худро ба роҳ мемонад.
Маъракаи 16 рӯзи мубориза на танҳо як иқдоми маърифатӣ аст, балки роҳи равшане барои ҷомеаи бидуни хушунат ба ҳисоб меравад. Дар ин радиф Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҷалби тамоми қишрҳои ҷомеа кӯшиш мекунад, ки фарҳанги эҳтиром ба занон ва баробарии гендериро тақвият бахшад.
Дар оянда чунин маъракаҳо метавонанд ба коҳиши назарраси хушунат ва таҳкими оилаҳои солим мусоидат намоянд. Саҳм гузоштан на танҳо як масъалаи миллӣ, балки қарзи инсонии ҳар як узви ҷомеа аст.
16 рӯзи мубориза на танҳо барои баланд бардоштани огоҳӣ аз хушунати хонаводагӣ ва ҷинсӣ равона шудааст, балки ҳадафи асосӣ аз тағйири муносибатҳо, пешгирии хушунат ва дастгирии қурбониёни ин роҳ аст. Дар кишвари мо, ки дар он ҳуқуқи занон ва масоили баробарии гендерӣ дар маркази таваҷҷуҳ қарор дорад, ин маърака аҳамияти хосса касб намудааст.
Фарзонаи УМАРАЛӢ, “ҶТ”
Ҳамасола дар тамоми ҷаҳон аз 25-уми ноябр то 10-уми декабр маъракаи “16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат” доир мегардад, ки ҳадаф аз он ҷалби таваҷҷуҳи аҳли ҷомеа ба мушкилоти умдаи иҷтимоӣ, бахусус зӯроварӣ нисбати занон ва бартараф намудани мушкилоти иҷтимоии оила ба ҳисоб меравад.
Барои мубориза бо ин мушкилот ҳамасола маъракаи “16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат” гузаронида мешавад. Ин маърака ба ҳама нишон медиҳад, ки роҳҳои пешгирии хушунат вуҷуд доранд ва ҳар шахс метавонад, барои пешгирии он саҳмгузор бошад.
Мувофиқи омори маркази машваратӣ-иттилоотӣ оид ба пешгирии зӯроварӣ дар оилаи назди Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шашмоҳаи аввали соли 2024 дар марказ 1 ҳазору 263 ҳолати зӯроварӣ нисбати занон ба қайд гирифта шудааст. Ҳамзамон, бино ба иттилои ин марказ дар соли 2023 89% ҷабрдидагони хушунати хонаводагиро занон ташкил додаанд. Ҷумҳурии Тоҷикистон тадбирҳои мушаххасро баҳри бартараф намудани ин мушкил роҳандозӣ менамояд.
ДАР ДОИРАИ ИН МАЪРАКА КАДОМ КОРҲО АНҶОМ МЕШАВАНД?
Дар маҷмуъ, зӯроварӣ нисбати занон ва духтарон яке аз густурдатарин нақзи ҳуқуқи башар дар ҷаҳон дониста мешавад.
Тибқи маълумоти СММ, дар ҳар 10 дақиқа як зан кушта мешавад. Дар саросари ҷаҳон тахмин зада мешавад, ки тақрибан аз ҳар се як зан дар тули умри худ ҳадди ақал як маротиба ба зӯроварии ҷисмонӣ ва ё ҷинсӣ аз ҷониби шарики наздик, зӯроварии ҷинсӣ аз ҷониби шахси бегона ё ба ҳарду гирифтор шудааст.
Ҷумҳурии Тоҷикистон низ бо чунин қарори СММ марбут ба ин масъала ҳамраъйӣ намуда, 19 марти соли 2013 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи пешгирии зӯроварӣ дар оила”-ро қабул намуд. Қонуни мазкур муносибатҳои ҷамъиятиро вобаста ба пешгирии зӯроварӣ ва хушунат дар оила танзим карда, вазифаи субъектҳои пешгирикунандаи зӯроварӣ дар оиларо доир ба ошкор, пешгирӣ ва бартарафсозии сабабу шароитҳои ба он мусоидаткунанда муайян намудааст.
Бояд гуфт, ки дар доираи ин маърака ҳамасола дар Ҷумҳурии Тоҷикистон чорабиниҳои гуногун, аз ҷумла, вохӯриҳо бо занон ва духтарони минтақаҳои дурдаст барои огоҳсозии онҳо аз ҳуқуқҳояшон гузаронида мешавад.
Инчунин, дар кишвар машваратҳои ҳуқуқӣ ва равонӣ барои қурбониёни гирифтори хушунат тавассути марказҳои дастгирии иҷтимоӣ дода мешавад. Тавассути ВАО барномаҳои телевизионӣ ва радиоӣ оид ба огоҳии ҷомеа доир ба хушунат равона гардидаанд, намоиш дода мешавад.
“16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат” маъракаест, ки бо ҷалби таваҷҷуҳ ба мушкилоти хушунат ва паёмадҳои он равона гардидааст. Ин маърака одатан бо рӯзҳои муҳим, аз ҷумла Рӯзи байналмилалии мубориза бар зидди хушунат нисбат ба занон 25 ноябр оғоз гардида, то 10 декабр, ки Рӯзи ҳуқуқи инсон аст, идома меёбад. Ин санаҳо на танҳо рамзӣ, балки ёдрас аз онанд, ки хушунат бо арзишҳои инсонӣ созгор нест.
Мақсад аз баргузории маъракаи мазкур дар тамоми ҷаҳон дар он аст, ки чунин шеваи кор имкон медиҳад, то мавзӯи хушунат, ки дар бештари ҳолатҳо мушкили шахсӣ ё оилавӣ шуморида мешавад, дар сатҳи ҷомеа баррасӣ ва ҳал гардад. Чунин равиш ҷомеаро даъват менамояд, ки ба мушкилоти ҷойдошта бетафовут набошанд ва барои пешгирии ин мушкил талош варзанд.
ҲАДАФҲОИ АСОСИИ МАЪРАКА
Маъракаи “16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат” як қатор ҳадафҳои муҳимро пайгирӣ мекунад. Аз ҷумла, баланд бардоштани огоҳии мардум, чун бештаре аз одамон дар бораи шаклҳои гуногуни хушунат, аз ҷумла хушунати ҷисмонӣ, равонӣ, иқтисодӣ ва ҷинсӣ огоҳии кофӣ надоранд. Ин маърака кумак мекунад, ки мардум бо ин мушкилот шинос шаванд ва шеваҳои дурусти мубориза бо онро омӯзанд.
Аз ҷумла, ин маърака ба ҳамагон ёдрас мекунад, ки ҳар як инсон ба зиндагии осуда ва бидуни хушунат ҳуқуқ дорад. Ин ҳуқуқ бояд на танҳо ҳамчун як принсип, балки ҳамчун як амали рӯзмарра пазируфта шавад.
Ин маърака ҳамзамон барои дастгирии қурбониёне, ки аз хушунат ранҷ мебаранд ва аз куҷо ёрӣ ҷустанро намедонанд, кумакрасон аст. Махсусан, дар ин рӯзҳо марказҳои дастгирӣ фаъолона кори худро ба роҳ мемонанд, то кумаки равонӣ ва ҳуқуқии худро ба қурбониён расонанд.
РОҲҲОИ ТАТБИҚИ МАЪРАКА
Мутахассисони соҳа чанд роҳи татбиқи маъракаи “16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат”-ро пешниҳод менамоянд.
Тавассути ба роҳ мондани семинару вебинарҳо ва маърӯзаҳо бояд мардум дар бораи хушунат ва роҳҳои пешгирии он маълумот пайдо намоянд. Дар ин замина мактабу донишгоҳҳои кишвар ва ташкилотҳо метавонанд, нақши муҳим дошта бошанд. Онҳо метавонанд насли наврасро ба зиндагии бидуни хушунат омода созанд.
Инчунин, дар замони муосир шабакаҳои иҷтимоӣ яке аз василаҳои густурдае барои паҳн намудани паёмҳои зидди хушунат ба шумор меравад. Аз ҷумла, барномаҳои ҳадафманд, наворҳои кӯтоҳ ва постҳои иттилоотӣ метавонад ҳар як шахсро ба фикр кардан водор созад, ки яке аз роҳҳои дигари пешгирии хушунати хонаводагӣ дар кишвар ҳисобида мешавад.
ТАЪСИР ВА НАТИҶАҲОИ МУСБАТ
Маъракаи мазкур метавонад натиҷаҳои мусбатеро баҳри пешгирӣ аз хушунати хонаводагӣ дар ҷомеа дошта бошад. Он на танҳо огоҳии мардумро баланд мебардорад, балки муҳити иҷтимоиро низ беҳтар мегардонад. Ба шарофати ин маърака, ҷомеаҳо метавонанд фарҳанги муколама, ҳусни тафоҳум ва ҳамдигарфаҳмиро тақвият диҳанд.
Бо вуҷуди ин, муҳим аст, ки ин маърака на танҳо як чорабинии солона бошад, балки яке аз хадафҳои он ҳамчун ҷузъи рӯзмарраи ҳар як шахс ва ҷомеа пазируфта шавад. Фаъолиятҳо ва ташаббусҳои дар ин 16 рӯз анҷомёфта бояд идома ёбанд ва натиҷаҳояш низ таъсири амиқи худро дошта бошанд.
Метавон гуфт, ки “16 рӯзи мубориза алайҳи хушунат” як қадам ба сӯйи ҷаҳони орому осоиш аст, ки дар он инсонҳо дар фазои ҳусни тафоҳум ва эҳтироми ҳамдигар зиндагӣ мекунанд. Ҳар шахс метавонад бо амалҳои худ дар ин маърака саҳми босазо дошта бошад.
Аз суҳбат кардан дар бораи мушкилот то дастгирии онҳое, ки ба кумак ниёз доранд, бетараф набошад. Ҳадафи ниҳоии ин маърака - барпо кардани ҷомеае, ки дар он хушунат ҷой надорад ва ҳар як инсон дар амну оромӣ зиндагии худро ба роҳ мемонад.
Маъракаи 16 рӯзи мубориза на танҳо як иқдоми маърифатӣ аст, балки роҳи равшане барои ҷомеаи бидуни хушунат ба ҳисоб меравад. Дар ин радиф Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҷалби тамоми қишрҳои ҷомеа кӯшиш мекунад, ки фарҳанги эҳтиром ба занон ва баробарии гендериро тақвият бахшад.
Дар оянда чунин маъракаҳо метавонанд ба коҳиши назарраси хушунат ва таҳкими оилаҳои солим мусоидат намоянд. Саҳм гузоштан на танҳо як масъалаи миллӣ, балки қарзи инсонии ҳар як узви ҷомеа аст.
16 рӯзи мубориза на танҳо барои баланд бардоштани огоҳӣ аз хушунати хонаводагӣ ва ҷинсӣ равона шудааст, балки ҳадафи асосӣ аз тағйири муносибатҳо, пешгирии хушунат ва дастгирии қурбониёни ин роҳ аст. Дар кишвари мо, ки дар он ҳуқуқи занон ва масоили баробарии гендерӣ дар маркази таваҷҷуҳ қарор дорад, ин маърака аҳамияти хосса касб намудааст.
Фарзонаи УМАРАЛӢ, “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед