Хабарҳои кӯтоҳ
Шанбе 27 Апрел 2024 02:43
Ҷавонон ояндаи давлату миллат буда, дар Тоҷикистон барои рушди ҳаматарафаи ин қишри ҷомеа кулли имкониятҳои зарурӣ фароҳам оварда шудааст. Барои фаъолияти комили онҳо санадҳои меъёрию ҳуқуқӣ қабул гардида, онҳо дар рушди меҳан саҳм гузошта истодаанд. Дар зимн доир ба ҳаёти ҷавонон, нақши онҳо дар раванди пешрафти кишвар ва чи гуна буданашон дар замони ҷаҳонишавӣ бо мутахассиси пешбари Раёсати Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон Машраби Даврон суҳбат намудем.
- Дар ибтидои суҳбат мегуфтед, ки дар замони соҳибистиқлолӣ барои таълими ҷанбаҳои ҳуқуқии ҷавонон кадом консепсияву стратегия ва барномаҳо қабул шудааст?
-Дар солҳои соҳибистиқлолӣ таҳти сиёсати хирадмандонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мақому мавқеи ҷавонон дар ҷомеа ба маротиб баланд гардида, ҷалби бештари онҳо ба корҳои ҷамъиятиву идоракунӣ ва саҳми ин қишри фаъоли ҷамъиятӣ дар пешрафту ободии мамлакат бештар гардид. Ҷавонон дар муқоиса бо насли калонсол қодиранд ақидаю мафкура, нуқтаю назар ва асосҳои иқтисоди бозаргониро зудтар дарк намоянд, ба воқеияти замонавии иҷтимоию иқтисодӣ ва сиёсӣ мутобиқ гарданд, дар эъмори давлати мутараққӣ, ҳуқуқбунёд аз нигоҳи иҷтимоӣ инкишофёфта ва дорои ҷомеаи мутараққии шаҳрвандӣ фаъолона иштирок кунанд.
Албатта, барои густариш ёфтани иштироки ҷавонон дар тамоми соҳаҳои фаъолият пеш аз ҳама ниёз ба кафолати ҳуқуқӣ мебошад. Дар Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳарчанд ибораҳои “ҷавон” ва “ҷавонон” дида нашавад ҳам, вале аксарияти муқаррароти он ба ин қишри ҷомеа бахшида шудааст. Иштирок дар ҳаёти сиёсӣ ва идораи давлатӣ, ташкили оила, меҳнат, интихоби касбу кор ва таҳсил аз ҷумлаи кафолатҳои конститутсионии ҷавонон мебошанд. Илова бар ин, 15-уми июли соли 2004 таҳти №52 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи ҷавонон ва сиёсати давлатии ҷавонон” дар таҳрири нав қабул гардид, ки асосҳои ташкилӣ, ҳуқуқӣ, иҷтимоию иқтисодӣ, тарбия, ташаккул ва камолоти ҷавононро муқаррар намуда, принсипҳо ва тадбирҳои татбиқи сиёсати давлатиро дар соҳаи истифодаи пурсамари неруи зеҳнӣ ва маънавии онҳо, ки ба манфиати ҷамъият равона мешавад, муайян мекунад. Қонуни мазкур доираи васеи муносибатҳоро танзим намуда, сиёсати давлатии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба 19 самти алоҳида ҷудо мекунад.
- Оё қонуну қарорҳои марбута ба ҷавонон ниёзи онҳоро дар замоне, ки ҷаҳон чун деҳкада гаштааст, таъмин менамояд ва ё ..?
- Воқеан, дар фарқият аз 30 соли қабл фазои муосири ҳаёти ҷамъиятӣ ба кулли тағйир карда, институт ё худ падидаҳои нав ба вуҷуд омада, дар заминаи он муносибатҳои ҷамъиятӣ инкишоф ёфта истодааст. Ҷаҳонишавӣ акнун ба як раванди муҳими ҷомеа табдил гаштааст. Робитаҳо миёни давлат, миллат ва халқиятҳои гуногуни олам мустаҳкамтар гардида, дар як вақт табодули таҷриба ба миён омадааст. Ин боиси рушди ҷомеаи муосир мегардад, ки ҷавонон ҳам аз он дар канор буда наметавонанд. Суръат ва самти муносибатҳо дар соҳаи амалисозии сиёсати давлатии ҷавонон дигар шуда, равиши нав касб намуд. Соли 2004 аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи сиёсати давлатии ҷавонон”, ки 13-уми марти соли 1992 таҳти №562 қабул гардида буд, худ гувоҳи он аст, ки Ҳукумати мамлакат фазои ҷадиди рушдёфтаи муносибатҳоро ба инобат гирифта, баҳри таъмини ҳуқуқу манфиатҳои ҷавонон санадҳои ба қонунгузории кишвар тағйирот ва ё онҳоро дар таҳрири нав қабул мекунад.
Қайд кардан зарур аст, ки аксарияти қонунгузории кишвар бевосита ё бавосита ба қишри ҷавон бахшида шудааст. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон сол то сол ба соҳаи ҷавонон диққати бештар дода, баҳри таълим ва инкишофи дурусти насли ҷавон кӯшиш намуда истодааст.
- Аз нигоҳи Шумо ҷаҳонишавӣ чӣ таъсири мусбату манфӣ ба ҷавонони тоҷик дорад ва дар ин марҳила ҷавонон бояд чӣ кору тадбире намоянд?
- Ҷаҳонишавӣ барои ҷомеаи башарӣ падидаи нав мебошад. Кишварҳои олам дар охири асри 20 ба он рӯ ба рӯ гардиданд. Ҳамчун марҳилаи нави инкишофи ҷамъият ва самти тараққиёти он пас аз “ҷанги сард” пайдо шуда, дар минтақаи Осиёи Марказӣ, аз ҷумла Тоҷикистон пас аз барҳам хӯрдани ИҶШС доман паҳн намуд. Ҳарчанд то ҳол ба ин зуҳурот бисёре аз давлатҳои ҷаҳон таваҷҷуҳ менамоянд, аммо он решаҳои объективии пайдоишу инкишоф дошта, ҳамчун тамоюли объективии пешрафти ҷамъият маҳсуб шуда, ногузир давлатҳои миллиро ба коми худ мекашад.
Густариши босуръати ҷаҳонишавӣ омилҳои гуногуни таъсири худро на фақат ба қишри ҷавон, балки ба тамоми шаҳрвандон расонидааст. Васеъ паҳн шудани технологияи иттилоотӣ ва муҳити телекомуникатсионӣ имкон дод, ки одамон дар гӯшаҳои гуногуни олам зиндагӣ кунанд ва бо ҳам зич алоқаманд бошанд. Айни замон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон қариб ҷавоне нест, ки аз телефони мобилӣ истифода набарад. Махсусан, истифодаи интернет ва телефонҳои дастӣ барои авҷ гирифтан ва тезонидани равандҳои ҷаҳоншумул таъсири махсус расонидааст. Ҳарчанд имрӯз бо иқдомоти наҷиби Пешвои муаззами миллат дар тамоми шаҳру ноҳияҳо муассисаҳои олии таълимӣ чун донишгоҳу донишкада ва коллеҷҳо сохта ба истифода дода шуда бошад ҳам, илова бар ин, ҳамасола барои таҳсил садҳо ҷавонони мо ба хориҷи кишвар сафарбар карда мешаванд.
Бинобар ин, мо - ҷавононро зарур аст, ки ҳарчи бештар барои пешрафти кишвари худ заҳмат кашида, ба боварии Пешвои муаззами миллат содиқ монда, бар зидди ҳар гуна зуҳуроту падидаҳои номатлуб истодагарӣ намоем. Вале дида мешавад, ки иддае аз ҷавонони сустиродаву ноогоҳ бо таъсири интернет, шабакаҳои мухталифи иҷтимоӣ ва дигар воситаҳои иттилоотӣ ба доми ақидаҳои ғалати гурӯҳҳои манфиатҷӯ афтида, ба миллату Ватани худ хиёнат менамоянд, обрӯ ва мақоми мамлакатро дар арсаи байналмилалӣ паст мегардонанд. Онҳо ҷони худро дар хатар гузошта, ба хотири ваъдаҳои бардурӯғ ҳаёти худро барбод медиҳанд ва волидони худро дар ҷомеа шармсор мегардонанд.
Аз ин рӯ, бояд ҷавонон бо ҳисси баланди масъулиятшиносӣ, худшиносию худогоҳӣ, ватанпарастӣ ва ифтихори миллӣ дар роҳи рушди кишвар гомҳои устувор бардошта, ба қадри неъматҳои бебаҳо, чун истиқлолият, ватани ободу ором ва арзишҳои фарҳангии хеш бирасанд.
Мусоҳиб
Нигора ХУДОЙДОДОВА, рӯзноманигор
- Дар ибтидои суҳбат мегуфтед, ки дар замони соҳибистиқлолӣ барои таълими ҷанбаҳои ҳуқуқии ҷавонон кадом консепсияву стратегия ва барномаҳо қабул шудааст?
-Дар солҳои соҳибистиқлолӣ таҳти сиёсати хирадмандонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мақому мавқеи ҷавонон дар ҷомеа ба маротиб баланд гардида, ҷалби бештари онҳо ба корҳои ҷамъиятиву идоракунӣ ва саҳми ин қишри фаъоли ҷамъиятӣ дар пешрафту ободии мамлакат бештар гардид. Ҷавонон дар муқоиса бо насли калонсол қодиранд ақидаю мафкура, нуқтаю назар ва асосҳои иқтисоди бозаргониро зудтар дарк намоянд, ба воқеияти замонавии иҷтимоию иқтисодӣ ва сиёсӣ мутобиқ гарданд, дар эъмори давлати мутараққӣ, ҳуқуқбунёд аз нигоҳи иҷтимоӣ инкишофёфта ва дорои ҷомеаи мутараққии шаҳрвандӣ фаъолона иштирок кунанд.
Албатта, барои густариш ёфтани иштироки ҷавонон дар тамоми соҳаҳои фаъолият пеш аз ҳама ниёз ба кафолати ҳуқуқӣ мебошад. Дар Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳарчанд ибораҳои “ҷавон” ва “ҷавонон” дида нашавад ҳам, вале аксарияти муқаррароти он ба ин қишри ҷомеа бахшида шудааст. Иштирок дар ҳаёти сиёсӣ ва идораи давлатӣ, ташкили оила, меҳнат, интихоби касбу кор ва таҳсил аз ҷумлаи кафолатҳои конститутсионии ҷавонон мебошанд. Илова бар ин, 15-уми июли соли 2004 таҳти №52 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи ҷавонон ва сиёсати давлатии ҷавонон” дар таҳрири нав қабул гардид, ки асосҳои ташкилӣ, ҳуқуқӣ, иҷтимоию иқтисодӣ, тарбия, ташаккул ва камолоти ҷавононро муқаррар намуда, принсипҳо ва тадбирҳои татбиқи сиёсати давлатиро дар соҳаи истифодаи пурсамари неруи зеҳнӣ ва маънавии онҳо, ки ба манфиати ҷамъият равона мешавад, муайян мекунад. Қонуни мазкур доираи васеи муносибатҳоро танзим намуда, сиёсати давлатии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба 19 самти алоҳида ҷудо мекунад.
- Оё қонуну қарорҳои марбута ба ҷавонон ниёзи онҳоро дар замоне, ки ҷаҳон чун деҳкада гаштааст, таъмин менамояд ва ё ..?
- Воқеан, дар фарқият аз 30 соли қабл фазои муосири ҳаёти ҷамъиятӣ ба кулли тағйир карда, институт ё худ падидаҳои нав ба вуҷуд омада, дар заминаи он муносибатҳои ҷамъиятӣ инкишоф ёфта истодааст. Ҷаҳонишавӣ акнун ба як раванди муҳими ҷомеа табдил гаштааст. Робитаҳо миёни давлат, миллат ва халқиятҳои гуногуни олам мустаҳкамтар гардида, дар як вақт табодули таҷриба ба миён омадааст. Ин боиси рушди ҷомеаи муосир мегардад, ки ҷавонон ҳам аз он дар канор буда наметавонанд. Суръат ва самти муносибатҳо дар соҳаи амалисозии сиёсати давлатии ҷавонон дигар шуда, равиши нав касб намуд. Соли 2004 аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи сиёсати давлатии ҷавонон”, ки 13-уми марти соли 1992 таҳти №562 қабул гардида буд, худ гувоҳи он аст, ки Ҳукумати мамлакат фазои ҷадиди рушдёфтаи муносибатҳоро ба инобат гирифта, баҳри таъмини ҳуқуқу манфиатҳои ҷавонон санадҳои ба қонунгузории кишвар тағйирот ва ё онҳоро дар таҳрири нав қабул мекунад.
Қайд кардан зарур аст, ки аксарияти қонунгузории кишвар бевосита ё бавосита ба қишри ҷавон бахшида шудааст. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон сол то сол ба соҳаи ҷавонон диққати бештар дода, баҳри таълим ва инкишофи дурусти насли ҷавон кӯшиш намуда истодааст.
- Аз нигоҳи Шумо ҷаҳонишавӣ чӣ таъсири мусбату манфӣ ба ҷавонони тоҷик дорад ва дар ин марҳила ҷавонон бояд чӣ кору тадбире намоянд?
- Ҷаҳонишавӣ барои ҷомеаи башарӣ падидаи нав мебошад. Кишварҳои олам дар охири асри 20 ба он рӯ ба рӯ гардиданд. Ҳамчун марҳилаи нави инкишофи ҷамъият ва самти тараққиёти он пас аз “ҷанги сард” пайдо шуда, дар минтақаи Осиёи Марказӣ, аз ҷумла Тоҷикистон пас аз барҳам хӯрдани ИҶШС доман паҳн намуд. Ҳарчанд то ҳол ба ин зуҳурот бисёре аз давлатҳои ҷаҳон таваҷҷуҳ менамоянд, аммо он решаҳои объективии пайдоишу инкишоф дошта, ҳамчун тамоюли объективии пешрафти ҷамъият маҳсуб шуда, ногузир давлатҳои миллиро ба коми худ мекашад.
Густариши босуръати ҷаҳонишавӣ омилҳои гуногуни таъсири худро на фақат ба қишри ҷавон, балки ба тамоми шаҳрвандон расонидааст. Васеъ паҳн шудани технологияи иттилоотӣ ва муҳити телекомуникатсионӣ имкон дод, ки одамон дар гӯшаҳои гуногуни олам зиндагӣ кунанд ва бо ҳам зич алоқаманд бошанд. Айни замон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон қариб ҷавоне нест, ки аз телефони мобилӣ истифода набарад. Махсусан, истифодаи интернет ва телефонҳои дастӣ барои авҷ гирифтан ва тезонидани равандҳои ҷаҳоншумул таъсири махсус расонидааст. Ҳарчанд имрӯз бо иқдомоти наҷиби Пешвои муаззами миллат дар тамоми шаҳру ноҳияҳо муассисаҳои олии таълимӣ чун донишгоҳу донишкада ва коллеҷҳо сохта ба истифода дода шуда бошад ҳам, илова бар ин, ҳамасола барои таҳсил садҳо ҷавонони мо ба хориҷи кишвар сафарбар карда мешаванд.
Бинобар ин, мо - ҷавононро зарур аст, ки ҳарчи бештар барои пешрафти кишвари худ заҳмат кашида, ба боварии Пешвои муаззами миллат содиқ монда, бар зидди ҳар гуна зуҳуроту падидаҳои номатлуб истодагарӣ намоем. Вале дида мешавад, ки иддае аз ҷавонони сустиродаву ноогоҳ бо таъсири интернет, шабакаҳои мухталифи иҷтимоӣ ва дигар воситаҳои иттилоотӣ ба доми ақидаҳои ғалати гурӯҳҳои манфиатҷӯ афтида, ба миллату Ватани худ хиёнат менамоянд, обрӯ ва мақоми мамлакатро дар арсаи байналмилалӣ паст мегардонанд. Онҳо ҷони худро дар хатар гузошта, ба хотири ваъдаҳои бардурӯғ ҳаёти худро барбод медиҳанд ва волидони худро дар ҷомеа шармсор мегардонанд.
Аз ин рӯ, бояд ҷавонон бо ҳисси баланди масъулиятшиносӣ, худшиносию худогоҳӣ, ватанпарастӣ ва ифтихори миллӣ дар роҳи рушди кишвар гомҳои устувор бардошта, ба қадри неъматҳои бебаҳо, чун истиқлолият, ватани ободу ором ва арзишҳои фарҳангии хеш бирасанд.
Мусоҳиб
Нигора ХУДОЙДОДОВА, рӯзноманигор
Рӯзнома
