Тоҷикистони соҳибистиқлол 25-сола шуд. Дар ин муддат корҳои зиёди ободонию созандагӣ ба сомон расиданд. Корҳои созандагӣ идома дорад. Ҳар вақте Истиқлолият ё озодӣ мегӯем, қабл аз ҳама ҷавонон пеши рӯ меоянд. Зеро маҳз онҳо бунёдкори имрӯзу ояндаи давлат мебошанд. Вақте ба солҳои аввали соҳибистиқлолӣ назар афканем мебинем, ки дар он вақт ҳам маҳз гурӯҳе аз ҷавонон дар ҷангҳои шаҳрвандӣ иштирок кардаанд. Агарчи онҳо сабабгори он ҷанг набуданд, аммо аз нерӯи бузурги онҳо сӯистифода мешуд. Аммо акнун ҷавонон шароити муносиб ва мусоид, пеш аз ҳама барои рушди худ ва барои сохтани як давлати пояндаро доранд.

Имрӯзҳо бештар саволгузорӣ мешавад, ки “Истиқлолият ба ҷавонон чӣ дод?”, “Дар замони Истиқлолият чӣ корҳо анҷом дода шуд?”, “Истиқлолияти комил чист?” ва ғайраҳо. Калимаи “Истиқлолият” дар назари баъзе мафҳуми мураккаб менамояд. Мо бояд донем, ки истиқлолият пеш аз ҳама маънии мустақилият, яъне озодиро медиҳад. Чаро ин гуна саволҳо ба миён меоянд?

Ба гуфтаи Иршод Сулаймонӣ, таҳлилгари сиёсӣ, мо бояд ҳар марҳилаи замониро таҳлил ва баррасӣ кунем, ки ба ин ё он насл чӣ дод. Аз ҷумла даврони истиқлолиятро. Ӯ саволи “Истиқлол ба ҷавонон чӣ дод?”-ро чунин шарҳ дод: “Мо бояд ба баррасӣ бигирем, ки дар даврони истиқлолият ҷавонони мо чӣ имконоти сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангиро соҳиб шуданд. Оё шароиту имконотеро, ки давлат барои ҷавонон фароҳам кардааст, барои сохтани шахсияти ҷавонон кофист? Агар бар ин назар бошем, ки истиқлол ҷаҳише бузурге дар зиндагии ҷавонон ба вуҷуд овард, пас лашкари беш аз як миллионии муҳоҷирини мо дар хориҷ, ки қисмати аъзамашро ҷавонон ташкил мекунанд, ба ин мантиқ мухолиф аст. Агар ҳам бигӯем, ки истиқлол ба ҷавонон чизе надод, боз ҳам ҷавонони зиёде, ки дар ин даврон имконият пайдо карданду дар хориҷ таҳсил карданду тиҷорату шахсиятсозӣ карданд, сарфи назар мешаванд. Аз ин рӯ, мо ҳақ дорем, ки "чӣ додани истиқлол"-ро ба ҷавонон ба таври бисёр воқеӣ, имрӯзӣ ва аз нигоҳи манофеи миллӣ таҳлилу баррасии илмиву мантиқӣ кунем”.

Рӯзноманигори мустақил Раҷаби Мирзо дар ҳамбастагии истиқлолу озодӣ чунин мегӯяд: “Истиқлолияту озодӣ бояд пеш аз ҳама дар зеҳнияти инсонҳо пайдо шавад. Ғуломе, ки андешаи озодӣ дар сар надорад, ба ҳеҷ ваҷҳ наметавонад дар бораи озодӣ фикр кунад. Бубинед, агар дар боғи ҳайвонот ё сирк таваҷҷуҳ карда бошед, филҳо бо он ҷуссаи бузург ба одамон муқобилат карда наметавонанд ва намехоҳанд ба озодӣ бароянд. Чаро? Зеро онҳо дар замони хурдии худ шояд чанд бор талош карданд, зиреҳҳоро шикастан хостанд, аммо муваффақ нашуданд, чун нерӯяшон басанда набуд. Вале ҳоло бо ҷуссаи бузург ва нерӯи қавӣ чаро аз ин асорат раҳо намеёбанд? Зеро дар тафаккурашон ҳамин чиз мондааст, ки муқобила карданашон бесамар аст, вагарна бо як таккони сахттар аз банд раҳо хоҳанд шуд. Яъне, гуфтан мехоҳам, ки асли истиқлолу озодӣ дар тафаккуру андешаҳост, агар онҳо озоду мустақил нестанд, озодии кулл ҳам ба одамон чизи нолозим менамояду хоҳанд пурсид: “Ин мустақилият ба мо чӣ дод ва чӣ зарурат дорад?”

Воқеан, зиндагӣ аз аввал мубориза буду ҳаст. Озодӣ бошад, ҳамеша мақсади аввалиндарҷаи инсонҳост. Онро ҳама аз ҷону дил зиёд дӯст медоранд ва баҳри он ҳама корро мекунанд. Инсонҳо ҷанг мекунанд, хун мерезанд, қурбон мешаванд, якдигарро нест мекунанд, асир мегиранд, то замоне, ки ба озодии мутлақ расанд. Баъзеҳо ба зудӣ ба истиқлол - озодӣ мушарраф мешаванд, иддае солиёни дароз пайи муборизаанд. Аз ин монда намешаванд, зеро онҳо ҳам озодиро дӯст медоранду бо он тараннум мехоҳанд намоянд.

Миллати мо низ дар аввал баҳри Истиқлолияти комил ҷонисориҳо намуд. Аммо вақте соли 1991 онро ба даст овардем, ба қадри он нарасидем. Кам монда буд, ки он дубора аз даст равад. Дар миён ҳиллаву найранги баъзеҳо сабабгори ин моҷаро шуд. Аммо ин гарди ғубор дар фазои софи Ватан дер давом накард. Зуд ин чодари сиёҳ аз осмони кишвар бадар карда шуд. Ин ҳодисаҳо ба мо дарси ибрат шуду минбаъд ҳар як шаҳрванди кишвар ин санаро дар умқи қалби худ ҳаккокӣ намуд ва онро чун гавҳарки чашм нигоҳ хоҳад дошт.

Акнун бояд фаҳмид, ки саҳми ҷавонон дар ҳифзи Истиқлолият пеш аз ҳама дар чист? Вақте мегӯем, “Истиқлолият ба ҷавонон чӣ дод?”, бояд танҳо як самти муйянро дар назар нагирем. Балки бо маънои томаш чӣ будани онро дарк кунем.

Ба ақидаи адиб Рустами Ваҳҳоб, “Истиқлолият имконоти фаровон медиҳад. Масъала ин аст, ки ҷавонон то чӣ ҳад тавон ва ҳавсалаву омодагии аз ин имконот истифода карданро доранд”. Воқеан, имрӯз аз имконоти мавҷуда на ҳама ба таври комил истифода мекунем. Хушбахтона, қисми зиёде аз ҷавонони мо имрӯз истиқлолро ба маънии томаш дарк кардаанд. Баҳри ҳифзи он талош меварзанд. Аммо ҳастанд нафароне, ки зиндагиро танҳо дар роҳи ҷамъоварии сарвату давлат медонанд. Беҳтарин неъмат озодию ватандорист, онро тарк карда ё роҳи муҳоҷиратро мегиранд ва ё муқими мулки дигар мешаванд. Ин гурӯҳи кӯчак пеш аз ҳама ангезаи рушдро намедонанд. Онҳо ояндаи худро дар кор ва ҳадди аққал ба ҳиҷрати меҳнатӣ марбут медонанд. Дар аввал ин ба назар наменамояд, вале шояд дар солҳои баъдӣ як насли комил аз даст равад. Барои ҳамин, ҷавонон бояд пеш аз ҳама рушдро дар омӯхтани илму дониш бинанд. Имрӯз мебинем, ки ин масъулиятро бисёриҳо дарк кардаанд. Шервони Умридддин ҳамчун як ҷавоне, ки дарки мафҳуми “Истиқлолият” кардааст, мегӯяд, ки ин диёри камзамини мо барои хурду калон чун гаҳвараки чашм муқаддас аст, зеро ҳар яки мо дар ин хоки зархез ба камол расидаем. Ҳамчун гавҳараки чашм бояд ин Ватанро пуштибон бошем, ба қадри он бояд бирасем.

Шоистаи таҳсин аст, ки ҷомеаи имрӯзаи мо аз чунин ҷавонон орӣ нест. Бо вуҷуди ҷавон будан, чӣ будани истиқлолу озодиро ба пуррагӣ дарк мекунанд. Сар карда аз ғамхориҳои Президенти кишвар то ҳама он имконоте, ки баҳри ҷавонон муҳайёст, мавриди назар мегиранд.

- Мо - ҷавонон боварии комил дорем, ки кишвари мо дар ояндаи наздик як давлати аз ҷиҳати иқтисодию иҷтимоӣ ва фарҳангӣ пешрафта мегардад, зеро бунёди роҳҳо, пойгоҳҳои барқӣ, пулҳои боҳашамат ва нақбҳои нақлиётӣ нишонаи рушду нумӯъ аст ва он моро ба тамоми қитъаҳои дунё мепайвандад. Мо - ҷавонони зодаи Истиқлолият барои ободии диёри азизу номдорамон - Тоҷикистон ва боло рафтани обрӯю нуфузи он дар ҷаҳон аз фарзанди фарзонаи ин миллат, Президенти ҷумҳурӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ибрат гирифта, барои боло бурдани обрӯю эътибори Ватани азизамон кору пайкор хоҳем кард, - мегӯяд Ш. Умриддин.

Умед мекунем, ки ҷавонони мо дар роҳи нигоҳ доштани Истиқлолияти кишвар минбаъд низ тамоми саъю талоши худро мекунанд. Ҳамчуноне, ки то имрӯз дар ин роҳ мустаҳкаму побарҷо буданд.