Бо вуҷуди он ки худкушӣ яке аз кирдорҳои ношоям эътироф шудааст, лекин солҳои охир теъдоди занону духтароне, ки даст ба худкушӣ мезананд, меафзояд. Тибқи пажуҳишҳои анҷомшуда аксари онҳое, ки худкушӣ мекунанд, ба зиндагӣ ноумед буда, ба мушкилиҳои иҷтимоиву равонӣ дучор шудаанд.

Равоншинос Қутбиддин Каримов мегӯяд, дар ҷаҳон мардон нисбат ба занҳо бештар ба худкушӣ даст мезананд. “Дар Тоҷикистон, Ҳиндустон, Эрон, Амрико, Русия бошад, баръакс занҳо ба ин амал зиёдтар даст мезананд. Тадқиқоте, ки оид ба худкушӣ миёни наврасон ҳамроҳи мутахассисони амрикоӣ дар вилояти Суғд гузаронида шуд, муайян намуд, ки худкушӣ дар миёни ҷавондухтарон бештар ба назар мерасад. Сабабҳои худкушии занону ҷавондухтарон низоъҳои хонаводагӣ, муноқишаҳои байни ошиқу маъшуқ, касалиҳои рӯҳӣ, бемориҳои мавсимӣ чун васвос, зиқшавӣ ва депрессия, яъне рӯҳафтодагӣ мебошад. Зеро духтарон дар 9-11-солагӣ хеле ҳассос шуда, баъзан аз фавти гурбаи худ ҳам маҳзун мегарданд ва фикри худкушӣ ба сарашон меояд. Дигар ин ки зӯроварии психологӣ - таҳқири хушдоману хоҳарони шавҳар низ боиси худкушии занон мешавад. Барои пешгирии ин бояд хадамоти иҷтимоию психологӣ, марказҳои буҳронӣ баҳри дастгирии занону духтарон ташкил шуда, фаъолияти ҷиддӣ намоянд”, - таъкид намуд равоншинос.

“РИА Новости” хабар медиҳад, ки олимони амрикоӣ ба ин амали номатлуб даст задани занони синну солашон миёна ва аз 50-сола болоро омӯхта, ба хулосае омаданд, ки сабаб аз дин дур будани онҳо мебошад. Ба андешаи онҳо ибодат ва эътиқод ба Худо эҳтимолияти худкуширо байни занон паст менамояд.

- Хуб мешуд табибон, равоншиносон ба беморони худ танҳо рафтан ба масҷид ва дигар ҷойҳои хизматрасониҳои диниро бештар тавсия ва талқин намоянд, чунки ибодат онҳоро аз ҳама роҳҳои бад, махсусан худкушӣ эмин медорад. Онҳо ҳарчи зиёдтар ба ибодат машғул шаванд, ҳамон қадар ба зиндагии хуб боварашон зиёд мешавад. Ба ин васила ба худкушӣ камтар даст мезананд, - гуфтааст Тайлер Вандеруили (Tyler VanderWeele), намояндаи Донишгоҳи Ҳарварди Амрико ба маҷаллаи “JAMA Psychiatry”.

Вандеруили ва ҳамкоронаш баъди мушоҳидаи вазъи саломатии ҷисмонӣ ва равонии зиёда аз 70 ҳазор зан дар доираи лоиҳаи мониторинги саломатӣ миёни ҳамшираҳои шафқат (NHS), ки аз соли 1992 то соли 2012 гузаронида шуд, ба хулосаи дар боло зикршуда омаданд. Дар рафти пурсиш занон на танҳо дар бораи тарзи зист, ғизо ва одатҳои бади худ нақл мекарданд, балки дар бораи боварии худ ба Худо ва иштирок дар хидматҳои динӣ маълумот медоданд. Шумораи камтарини ҳолатҳои худкушӣ миёни он ҳамшираҳои шафқат ба қайд гирифта шуд, ки мунтазаман ба ибодат машғуланд. Дар давоми солҳои 1992-2012 миёни занони диндор танҳо 36 ҳолати худкушӣ ба қайд гирифта шудааст.

Тибқи иттилои Вазорати корҳои дохила дар миқиёси ҷумҳурӣ 624 ҳодисаи худкушӣ ва сӯиқасд ба худкушӣ ба қайд гирифта шудааст, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 74 ҳолат бештар аст. Аз шумораи мазкур бештарашро занон ва ҷавонон ташил медиҳанд. Дар ҳақиқат, тибқи ҳисобҳои омор ҳар сол дар Тоҷикистон, беш аз 400 зан ба ҷони худ қасд мекунанд, ки хеле ташвишовар аст.
Дини мубини Ислом худкуширо ҳаром ҳукм карда аст. Чунончи дар сураи “Нисо” омадааст: «Худатонро макушед, Худованд нисбат ба Шумо меҳрубон аст ва ҳар ки ин амалро аз рӯйи таҷовуз ва ситам анҷом диҳад, ба зуди ӯро дар оташи дузах ворид хоҳем сохт ва ин кор барои Худо осон мебошад».

Аз нигоҳи ислом худкушӣ далел бар адами яъс ва ноумед шудан аз Худо мебошад ва ноумедӣ аз Худованд бузургтарини гуноҳон аст, ки дар радифи ширк ва куфр қарор мегирад.
- Аз таҷрибаи корӣ ба ин натиҷа расидам, ки яке аз сабабҳои худкушии занону духтарон дар Тоҷикистон мушкилоти оилавӣ мебошад. Тахминан 70-80%-и бемороне, ки ба мо муроҷиат кардаанд, занону духтарон буда, аз нақли онҳо пай мебарем, ки муҳити носолими оила сарчашмаи бемориашон гардидааст. Сабаби дигар барвақт ба шавҳар додани духтарон аст. Чунки ҳангоме духтар барои оиладорӣ омода несту аз ҳаёти оиладорӣ бехабар аст, он мушкилиҳое ки пушти ҳам ба сараш меоянд қуввати бардошти онҳоро намекунад. Дар натиҷа системаи асабаш хароб мешавад ва маълум аст, ки вақте асаби ӯ хароб аст, оқилона фикр карда наметавонаду роҳи халосӣ аз мушкилоти зиндагиро танҳо дар худкушӣ мебинад, - гуфт Абдулҳай Шодӣ, духтури бемориҳои асаб.

Абдуманнон Шералиев, фаъоли ҷамеаи шаҳрвандӣ дар яке аз суҳбатҳои худ ба сомонаи “Озодагон” гуфтааст, ки иллати худкушӣ ноумедист. Нафаре, ки даст ба худкушӣ мезанад, барои ҳалли мушкилоти иқтисодиву иҷтимоияш роҳи ҳал пайдо намекунад ва ноумедӣ аз оянда онҳоро ба худкушӣ савқ медиҳад: “Бояд бубинем, ки иллати худи ноумедӣ чист. Ноумедӣ аз надоштани ихлосу бовари комил ба мушкилкушои асосӣ – Худованд сар мезанад...”

Ба андешаи коршинос А. Шералиев омор ҳам нишон медиҳад, ки бештари худкушиҳо дар кишварҳое сар мезананд, ки ғайримазҳабитаранд, агарчи аслан мушкили иқтисодӣ надоранд. Масалан, Швейтсария. “Чун намедонад, ё бовар надорад, ҳама тақдир – чи нек, чи бад, аз тарафи Худост, мушкилот бо рӯ овардан ба Ӯ бо беҳтарин роҳ ҳал мешавад, мушкилот агарчи мусибатанд, аҷре дар пай доранд, поёни ҳар душворие осонист (Сураи “Шарҳ”, ояҳои 5-6), набояд аз раҳмати Худо ноумед шуд (сураи “Зумар”, ояи 53) ва ғайра”.

Омӯзгор Қурбони Ҳасан иллати худкушӣ кардани занҳоро ба бемаърифатии онҳо нисбат медиҳад:
- Ман фикр мекунам, ки сабаби аслии даст ба худкуши задани занон дар камсаводии онҳост, зеро ҳангоме шахс дониши диниву дунявии кофӣ надорад, сабру таҳаммул низ аз ӯ ҷудост ва дар ҳар шикасту рехти зиндагӣ мағлуб мешавад. Аз ин рӯ, мо бояд барои ҳалли ин масъала дар пайи саводнок кардани занону духтарон бошем.

Ҷаҳонгири Хуршед, хонандаи мактаб, мегӯяд: “Ман сарфаҳми омилҳои худкушии занонро намеравам, аммо духтарони зиёдеро медонам, ки ба хотири ҷавоне худашонро меовезанду ба дарё мепартоянд. Аз ин лиҳоз, ба андешаи ман худкушии бархе духтарон марбут аст ба кӯтоҳандешии худи онҳо, зеро магар меарзад барои касе, ки барои шумо арзиш надорад, ҳаёти худро барбод дод?”