Кӯдакон ширину дӯст-доштанӣ, зебою пок ва ва нури чашму маънии зиндагии ҳар падару модаранд. Нигоҳу хандаҳояшон низ дилрабост. Вақте маҳин нафас мегиранду ба хоби ноз мераванд, мехоҳем, соатҳо чашм аз рӯяшон накандаву назораашон кунем. Дар ин ҳолат махсусан эҳсоси хушбахтии модарон он қадар зиёд мешавад, ки шояд дар биҳишт ин гуна хушбахтӣ пайдо нагардад. Вақте бӯяшон ба машом мерасад, эҳсос мекунӣ ки аз ҳама гулҳои баҳорӣ хушбӯйтаранд.

Кош ин хушбӯӣ, зебоӣ, покӣ ҳеҷ гоҳ аз сурату ботинашон дур нагардад. Ҳамеша пок ва орӣ аз одатҳои бади инсонӣ бимонанд. Вале... Мутаассифона, он нигоҳу хандаҳои беғаразашон тақрибан то синни 3-4 солагӣ аст. Баъдан онҳо рӯи ҳадафҳояшон тамаркуз мекунанд. Яъне дигар амалҳояшон мақсаднок мешавад. Масалан, ба хотири тарс аз волидайн ё аз бовариашон набаромадан дурӯғ мегӯянд.

Ба ақидаи бисёре аз равоншиносону ҷомеашиносон дурӯғгӯӣ амали мақсаднок аст ва он атрофиёнро ба коми макру фиреб мекашад.

Равоншиноси шинохтаи ҷаҳонӣ Л.Б. Филонов дар ин маврид гуфтааст: “Чун кӯдак боварӣ ҳосил менамояд, ки қобилияти махсуси фиребгарӣ, айёрӣ, дурӯғгӯӣ дорад, шахсони ба худ монандро ҷустуҷӯ мекунад. Дар доираи чунин ҳамақидаҳо ӯ худро шахси комёбу сазовори ҳама гуна арзишҳои зиндагӣ тасаввур менамояд ва кӯшиш мекунад, ки дурӯғгӯиро ба манфиатҳои шахсии худ истифода барад.”

Филонов рафтори маҳбусони ҷиноятҳои фиребгарӣ, қаллобӣ содирнамударо таҳлил намуда, муайян кардааст, ки “асоси онро дурӯғгӯӣ ташкил мекунад”. Ӯ нишон медиҳад, ки ин маҳбусон то ба дараҷаи ҷинояткорӣ расидан, фаъолияти худро аз дурӯғгӯӣ оғоз кардаанд. Кӯдакон барои халосӣ аз ҷазо, таърифу таҳсин шунидан, мавқеи махсусро ишғол намудан, дурӯғ мегӯянд. Баъдан, дар натиҷаи якчанд маротиба истифодабарии дурӯғгӯии бобарор, кӯдак таҷрибаи муайянро аз худ мекунад ва кӯшиш менамояд, то дурӯғро дар ҳама лаҳзаҳои ҳаёт ва мушкилоти зиндагӣ истифода барад.

Дар ҳақиқат қисми зиёди кӯдакони мо имрӯзҳо ин одати бади дурӯғгӯиро ба худ касб кардаанд, ки боиси хиҷолати ҳар падару модар аст.

Равоншинос Ёрмаҳмад Алиаҳмад дар ин маврид андешаҳои худро чунин баён намуд: “Кӯдакон мехоҳанд, бо дурӯғ гуфтан диққати ҳам падару модар ва ҳам атрофиёнро ба худ ҷалб кунанд. Сабаби дигари дурӯғгӯии кӯдакон ин механизми муҳофизатӣ мебошад. Яъне муҳофизат аз худ. Масалан, кӯдаки дар мактаби ибтидоӣ мехондагӣ аз дарс меояд, ки дар кӯча рафиқонаш футболбозӣ доранд. Аз рӯи шавқу ҳавасаш сумкаашро дар ҷое гузошта, ба бозӣ машғул мешавад. Дар вақти бозӣ ба замин меафтаду либосҳояш ифлос мешавад. Вақте ки ба хона меояд, модараш аз вай мепурсад, чаро либосҳояшро ифлос кардааст, писарбача мегӯяд, ҳангоми бозӣ кардан бо бачаҳо ба замин афтодаму чунин шудам. Модараш ба ғазаб омада сарзанишаш мекунад. Рӯзи дигар писарбача ҳангоми бозӣ боз ба чунин вазъ дучор мешавад. Аммо ба модараш росташро намегӯяд, чун намехоҳад сарзаниш шунавад. Ба хотири муҳофизат аз худ дурӯғ мегӯяд. Масалан “нохост поям лағжиду ба замин афтодам”. Модараш бошад, ӯро ба оғӯш гирифта, “ҳеҷ гап не писарам муҳим саломат будани ту” мегӯяд. Бинед, ки кӯдак ҳақиқатро гуфта муҷозот гирифт. Вале, вақте ки дурӯғ гуфт, мукофот гирифт. Пас интихоби кӯдак чӣ мешавад? Албатта дурӯғгӯӣ. Ана дар ҳамин ҳолат сабаби дурӯғгӯии кӯдак худи волидонаш гаштанд. Бояд гуфт, ки ин яке аз сабабҳои дурӯғгӯии кӯдак ба шумор рафта, сабаби дигараш ин таъсири ҳодисаю воқеаҳо ва одамони иҳотакардаи ӯ мебошад”.

Воқеан, яке аз сабабҳои асосии дурӯғгӯии кӯдакон ин муносибати нодурусти волидон мебошад. Агар волидон байни худ рафтору муносибати хуб дошта бошанд, он гоҳ чунин ҳодисаву воқеаҳо камтар рух медиҳад. Чун тарбияе, ки кӯдак аз оила мегирад, дар тамоми ҳаёташ нақш мебандад. Аз ин хотир, бояд пеш аз ҳама муҳити оилавӣ солим бошад. Тамоми сифатҳои хубе, ки инсониятро дар ниҳоди одамон муаррифӣ мекунад, аз оила сарчашма мегирад. Имрӯзҳо рушди тарбияи маънавию фарҳангии кӯдак аз оила вобастагии калон дорад. Имрӯз падару модар чи гуна рафтору моносибат ба оилаву зиндагӣ доранд, фардо фарзандон ин муносибатро муносибати муқаррарӣ меҳисобанд, яъне фикр мекунанд, ки бояд чунин бошад. Зеро падару модар барои фарзандон оинаеро мемонанд, ки дар он фарзандон худро мебинанд. Ҳар чи ки дар симои онҳо мебинанд, ҳамонро такрор мекунанд. Чун аз нигоҳи онҳо ҳама гуфтору кирдори волидайн дуруст аст. Барои кӯдакон шахсони аз ҳама дӯстдоштанию боварибахш ин падару модар мебошад.

Равоншиносон сарчашмаи ҳама гуна ҷиноятҳоро дурӯғгӯӣ арзёбӣ кардаанд. Моро мебояд, ки ба тарбияти кӯдаконамон саҳлангорӣ накунем. Чун агар онҳоро ба дурӯғгӯӣ одат кунонем, ба ҷуз шикаст додани онҳо чизеро ба даст оварда наметавонем. Бояд бо онҳо муносибати эътимодноку боварибахш барқарор кунем. Муносибатҳоямон бо эҳтироми ҳамдигар ва аз самими дил сурат гирад. Вагарна ин хулқу хуи бади кӯдакон минбаъд ба содир кардани амалу рафторҳои зиддиҷамъиятӣ оварда мерасонад. Танҳо дар ин ҳолат мо метавонем лаҷоми кӯдаконро ба даст гирифта, сазовори боварияшон бошем, то онҳо ҳеч суханеро аз мо пинҳон накарда, росташро гӯянд.