ҶОМЕА
Шанбе 18 Май 2024 11:32
9717
Ҳамасола санаи 13 октябр дар сартосари олам Рӯзи ҷаҳонии коҳиши хатари офатҳои табиӣ таҷлил мегардад. Мақсади таҷлили ин рӯз баланд бардоштани савияи донишу малакаи аҳолӣ дар самти андешидани чораҳои пешгирикунанда ҷиҳати коҳиши хатари офатҳои табиӣ буда, он як навъ бозгӯкунандаи равобити одамон бо табиат ва аксуламали онҳо ба ҳодисаву воқеаҳои муҳити атроф арзёбӣ мегардад. Созмонҳои ҷаҳонӣ мубориза алайҳи офатҳои табииро мубориза алайҳи нобаробарӣ ба хотири ҳаёти устувори одамон унвон додаанд.

Дар кишвари мо низ, ки бештар аз ҳама зери таъсири офатҳои табиӣ қарор дорад, мақомоти марбутае кору фаъолият мекунанд, ки фаъолияти онҳо бевосита ба пешгирӣ, коҳиш додан ва рафъи оқибатҳои офатҳои табиӣ равона гардидааст. Доир ба чораҳои андешидашаванда дар самти коҳиш додани хатари офатҳои табиӣ суҳбате анҷом додем бо генерал-майор Ҷамшед Камолзода, сардори Сарраёсати ҳифзи аҳолӣ ва ҳудуди Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки пешкаши хонанда мегардад.

- Ҷомеаи ҷаҳонӣ аллакай дарк намудааст, ки зиёд шудани офатҳои табиӣ ва тағйирёбии иқлим ҳамасола боиси хисороти зиёди молию ҷонӣ гашта истодааст. Мутаассифона, одамизод зарурати омодагиро ба офатҳои табиӣ пас аз руй додани онҳо дарк менамояд. Ба андешаи шумо чӣ бояд кард, то тамоми саъю кӯшиш қабл аз ҳама барои пешгирии офатҳои табиӣ равона гардад?

- Ҳамасола аз ҷониби Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи гражданӣ дар якҷоягӣ бо мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ Нақшаи чорабиниҳои пешгирикунанда таҳия ва тасдиқ карда мешавад, ки тибқи он ҷиҳати коҳиш додани хатари офатҳои табиӣ иқдомҳои таъсирбахш андешида мешавад. Мисол, ҳамасола барои омодагӣ ба мавсими зимистону баҳор дар минтақаҳои хавфноки табиӣ тамринҳо баҳри огоҳсозии аҳолии зери хавф қарордошта, гузаронидани корҳои соҳилмустаҳкамкунӣ ва тоза кардани сойу каналҳо аз селовардҳо ба роҳ монда мешавад. Ҳамзамон, барои баланд бардоштани иттилоотонии аҳолӣ ҳар сол бахшида ба Рӯзи байналмилалии паст кардани хавфи офатҳои табиӣ як қатор чорабиниҳои ташвиқотию тарғиботӣ байни аҳолӣ ва табақаҳои бештар осебпазир гузаронида мешавад.

- Намудҳои офати табиии нисбатан паҳншуда ва ҳалокатовар дар Тоҷикистон кадомҳоянд ва зарари калони молиявӣ ба кадоме аз онҳо рост меояд?

- Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки намуди офати табиии нисбатан паҳншуда (ба ҳисоби миёна 70 ҳолат дар як сол) ва нисбатан ҳалокатовар (ба ҳисоби миёна 35 ҳалокшуда дар як сол) дар Тоҷикистон сел мебошад. Дар ҷойи дуюм аз рӯи нишондодҳои мазкур тарма (ба ҳисоби миёна 27 ҳолат ва 6 ҳалокшуда дар як сол) мебошад. Дар бештари мавридҳо сел ва тармафароӣ дорои минтақаи бисёр маҳдуди таъсир мебошанд, аммо онҳо ҳангоми ба вуҷуд омадани шароитҳои муайяни обу ҳаво зуд-зуд рух медиҳанд ва ҳамзамон чанд қитъаро хароб мекунанд.

Тибқи харитаи ноҳиябандии заминҷунбӣ дар ноҳияҳои мухталифи Тоҷикистон заминҷунбиҳо бо қувваи аз 7 (бисёр сахт) то 9 (харобиовар) дараҷа (бал) имконпазир мебошанд. Айни ҳол ба ҳисоби миёна дар як сол 23 офат ва ду ҳалокшуда ба қайд гирифта шудааст, ки ба заминҷунбӣ дахл доранд.

Зарари аз ҳама калони молиявӣ низ ба ҳиссаи селҳо рост меояд. Дуввумин манбаи нисбатан назарраси талафоти молиявӣ хушксолӣ мебошад, Асосан зарари молиявии бар асари хушксолиҳои солҳои 2000-2001 ба миён омада хеле бузург буд. Дар ҷойи сеюм аз рӯи ҳаҷми зарари молиявӣ заминҷунбӣ қарор дорад.

- Тайи як соли охир дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон чӣ қадар офатҳои табиӣ ба қайд гирифта шуданд ва хисороти молию ҷонӣ аз онҳо чӣ қадар аст?

- Дар давоми нуҳ моҳи соли 2023 дар қаламрави ҷумҳурӣ 528 ҳодиса ва ҳолатҳои фавқулодаи дорои хусусияти табиӣ ба қайд гирифта шудааст. Аз ҷумла, 36 заминларза, 335 ҳодисаи тармафароӣ, 24 ҳодисаи сангрезӣ, 20 ярч, 9 шамоли сахт, 8 боришоти борони зиёд, 13 баландшавии сатҳи об, 3 раъду барқ, 74 сел ва 6 хунукии сахт.

Аз 528 ҳодиса ва ҳолатҳои фавқулодаи дорои хусусияти табиӣ дар 46 ҳолати он ба иқтисодиёти шаҳру ноҳияҳои кишвар зарар расид, ки маблағи зарари муайяншуда 75 миллиону 708 ҳазору 500 сомониро ташкил медиҳад. Инчунин, дар 12 ҳолати бавуқуъомада 51 нафар шаҳрванди ҷумҳурӣ ба ҳалокат расид.
Аз ин офатҳои табиӣ бештар заминларза, боришоти барфи зиёд, хунукии сахт, фаромадани тарма, сангреза, ярч, боришоти борони зиёд ва омадани сел, раъду барқ ба аҳолӣ ва иқтисодиёти кишвар хисорот ворид намудад.

- Омилҳо ва сабабҳои асосӣ, ки боиси талафоти ҷонӣ миёни аҳолӣ ва зарари иқтисодӣ дар натиҷаи офатҳои табиӣ мешаванд, кадомҳоянд?

- Яке аз омилҳои асосӣ ин сари вақт нагузаронидани корҳои пешгирикунанда мебошад. Аз ин рӯ, гузаронидани чорабиниҳои паст кардани хавфи офатҳои табиӣ муҳим арзёбӣ мегардад.

Омили калидии зиёдшавии офатҳо ва хатари офатҳои табиӣ, аз ҷумла, садамаҳои сунъисохти зери таъсири офатҳои табиӣ бавуҷудомада ин пеш аз ҳама тағйирёбии ҷаҳонии иқлим мебошад.

Ҳадафи “Стратегияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ барои солҳои 2019-2034”, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 29 декабри соли 2022, №630 тасдиқ гардидааст, ин паст кардани хавфи ҷойдошта ва пешгирии хавфи нави офатҳои табиӣ бар асоси таҳкими иқтидори миллӣ оид ба идоракунии хавфи офатҳои табиӣ мебошад. Барои амалисозии ҳадафи мазкур чор вазифаи асосӣ равона карда мешавад. Вазифаи асосӣ то соли 2030 кам кардани шумораи ҳалокшудагон, осебдидагон ва ҳаҷми зарари дар натиҷаи офатҳои табиӣ бавуҷудомада дар муқоиса бо давраи солҳои 2005-2015 мебошад.

- Оё офатҳои табиӣ метавонанд боиси пайдоиши бемориҳои сироятӣ гарданд?

- Албатта, ҳангоми ба амал омадани офатҳои табиӣ эҳтимолияти пайдоиши бемориҳои сироятӣ зиёд мегардад. Чунки таъмини шароити зисти аҳолӣ дар натиҷаи офатҳои табиӣ халалдор мешавад. Дар ин маврид баъд аз рух додани офатҳои табиӣ ҳатман чорабиниҳои зиддиэпидемиологӣ гузаронида мешавад.

- Тавре шумо ишора намудед, яке аз санадҳои меъёрии амалкунанда дар ин самт “Стратегияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба паст кардани хавфи офатҳои табиӣ барои солҳои 2019-2030” мебошад, ки аз 3 давра иборат аст. То имрӯз иҷрои муқаррароти он то куҷо амалӣ шудааст?

- Айни замон мо марҳилаи якуми онро ба анҷом расонида, дар марҳилаи дуюми он қарор дорем.

Дар давраи якум, солҳои 2019-2022, масъалаҳои таҳлил ва ҷамъбасти маълумот, гузаронидани корҳои омодагӣ ва фаҳмондадиҳӣ дар самти паст кардани хавфи офатҳои табиӣ баррасӣ ва амалӣ гардид.

Барои дар давраҳои дуюм ва сеюм бо мақсади марҳилавӣ таъмин намудани амалисозии афзалиятҳо ва вазифаи Стратегия барномаҳои давлатии миёнамуҳлат оид ба ҳифзи аҳолӣ ва ҳудуд аз ҳолатҳои фавқулода таҳия ва тасдиқ карда мешаванд. Яке аз ин аснод “Барномаи миёнамуҳлати ҳифзи аҳолӣ ва ҳудуд аз ҳолатҳои фавқулода барои солҳои 2023-2028” мебошад, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 29 декабри соли 2022, №630 тасдиқ шудааст.

- Ин барнома иҷрои кадом чорабиниҳоро ба нақша гирифтааст?

- Таваҷҷуҳи афзалиятнок дар давраи миёнамуҳлат ба тақвияти тадбирҳо оид ба коҳиш додани хавфҳо, осебпазирӣ ва афзоиши иқтидори аҳолӣ, таҳкими воситаҳои миллӣ дар шароити ҳамгирсозии масоили мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлим, хусусан дар сатҳи маҳаллӣ, гузаронидани санҷиши усулҳои амалии идоракунии хавфи офатҳои табиӣ, таҳия ва ҷорисозии методология ва воситаҳои аз назари илмӣ асоснок барои ба ҳисоб гирифтани маълумоти ҷудошуда оид ба талафот аз офатҳои табиӣ аз рӯйи ҷинс, синну сол, маъюбият, мубодилаи он ва иттилооти дигари оморӣ, мукаммалгардонии тамсиласозӣ, баҳодиҳӣ, харитасозӣ ва мониторинги хавфи офатҳои табиӣ ва низомҳои огоҳсозии барвақтӣ, ки намудҳои мухталифи таҳдидҳоро фаро мегиранд, амалиёти ба пешгирӣ ва омодагӣ ба эътиногирии ба ҳолатҳои фавқулода нигаронидашуда, ки дар натиҷаи на танҳо офатҳои табиӣ, балки дар натиҷаи эпидемияҳо ва пандемияҳо, омилҳои номусоиди иқтисодӣ ва ғайра ба амал меоянд, равона карда мешавад.

- Барои кам кардани партовҳои химиявӣ ба муҳити атроф чӣ бояд кард?

- Мавҷудияти партовгоҳҳои хатарнок ба зуҳури таҳдидҳои нав мусоидат мекунанд. Аммо мавҷуд набудани таҳлил ва пешгӯии пурра оид ба таъсири эҳтимолии таҳдидҳои нав боиси набудани банақшагирӣ ва таҳкими иқтидор ҷиҳати коҳишёбии хатари ин таҳдидҳо мегардад.

Аз ин рӯ, зарур мебошад, ки технологияҳои нав ва бехатар дар истеҳсолот ҷорӣ карда шавад.

- Барои беҳтар намудани сатҳи маърифати аҳолӣ дар самти огоҳии онҳо аз хавфи офатҳои табиӣ кадом тадбирҳо андешида шудааст?

- Дар навбати аввал бояд ҳама табақаҳои аҳолиро дар самти огоҳӣ аз хавфи офатҳои табиӣ фаро гирифт. Баъдан, аҳолӣ бояд худаш дарк намояд ва кӯшиш ба харҷ диҳад, то сатҳи маърифатнокӣ дар самти огоҳии аҳолӣ аз хавфи офатҳои табиӣ баланд гардад.

- Ҷиҳати таҳкими иқтидори мудофиавии Кумита чӣ тадбирҳо андешида мешаванд? Оё таъминот бо техника ва таҷҳизоти ҳозиразамони мудофиавию наҷотдиҳӣ шуморо, ҳамчун мутахассиси соҳа қаноатманд карда метавонад?

- Дар шароити имрӯза роҳбарияти Кумита ҷиҳати беҳтар намудани фаъолияти сохторҳои наҷотдиҳӣ ва эътино ба ҳолатҳои фавқулода тамоми кӯшишҳоро ба харҷ медиҳад, ки заминаи моддӣ-техникии он боз ҳам пурқувват гардад.

Баҳри бартараф намудани оқибатҳои офатҳои табиӣ айни замон сохтору хадамотҳои Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи гражданӣ пурра бо техникаи махсус ва таҷҳизоти муосир муҷаҳҳаз гардонида шудаанд.

Бояд гуфт, ки рушди илм ва техника водор месозад, ки сохторҳои Кумита доимо бо техника ва таҷҳизоти нави ҳозиразамони садамавию наҷотдиҳӣ таъмин бошанд. Аз ин рӯ, аз ҷониби роҳбарияти Кумита барои таҳкими заминаи моддию техникии сохторҳои он диққати махсус дода мешавад.

Эзоҳи худро нависед



Рамзҳо дар расм