КИТОБХОНА
Душанбе 20 Январ 2025 09:30
Ман ҳамеша ӯро дар хобам медидам. Ҳар гоҳе ба хобам меомад, дастонаш пур аз ширинӣ ва бозичаҳои гуногуншаклу гуногунранг буд. Дастовезашро дида, аз шодӣ гӯиё пар-пар мезадам дар ҳавои хушҳолию хушбахтӣ. Шириниҳояшро ҳамроҳ бо хоҳарчаам тақсим мекардаму аз бозичаҳо ҳамеша яктояшро мегирифтам.
Вақте чашмонамро боз мекардаму медидам, ки он ҳама дар хоб будааст, чашмонам боронӣ мешуду қалбам гирифта. Ва ба худ мегуфтам, ки кош хоби дидаам бепоён мебуду то охар дар он мезистам. Вале чунин шуданаш ки номумкин аст.
Ҳар гоҳе ки чунин хоб медидам, то бегоҳ ба он фикр мекардаму маъюсона ба дуриҳо менигаристам. Хоҳарчаам ҳолатамро доим пай мебурду бо лаҳни ширини кӯдаконааш суолҳои аҷибу ғарибе медод.
- Акаҷон, чиба зиқӣ?
- Намедонам, хоҳарҷон.
- Не дурӯғ. Ҳар вақте аз хобат гирякунон бедор шавӣ, то бегоҳ чунин мемонӣ.
- Оҳ, хоҳараки мушоҳидакори ман. Дуруст мегӯӣ.
- Ака? Боз чӣ хоб дидӣ?
- Як хоби хеле зебою ширин. Тасаввур мекунӣ хоҳарҷон дар хоб ту ҳамроҳам будӣ ва ширинию бозичаҳои зиёдеро миёни ҳам тақсим мекардем.
- Э ваҳ. Чи хел зӯр. Кошки дар бедорӣ мешуд-а ака?
- Бале, кошкӣ...
Вақте ҳафтсола шудаму ҳамроҳи модарам ба дӯкони либосфурӯшӣ барои хариди шиму костюми мактабӣ рафтем ва замоне маблағамон барои хариди лавозимоти мактабӣ пурра нарасид, медидам ки модарам нигоҳашро аз ман гурезонда, бидуни садо мегирист. Намедонам барои чӣ, вале хеле талх мегирист. Ман ба дарки он гиряҳо он замон расида наметавонистам.
Рӯзи аввали ба дабистон рафтанам ҳеҷ аз ёдам намеравад. Модарам дастамро гирифта, ба мактаб бурду аз шодӣ ашк мерехт. Дар ин ҳангом ман ба дигар ҳамсинфонам нигариста, гулӯямро буғз гирифт ва онро бо сар додани инони гиря пахш кардам. Ин ҳолатамро модарам дида, дар оғӯшаш гирифту сабаби гиряамро пурсон шуд.
- Очаҷон, гуфта будӣ, ки падарам ману хоҳарамро партофта рафтааст.
- Бале, гуфта будам.
- Ӯ кай меояд?
- Намедонам, ҷони оча.
Ман дигар чизе гуфта натавонистаму вориди синфхонаамон шудам.
Мактабхон шудам. Рӯзгорам гӯё ранги тоза гирифта буд. Субҳ барвақт аз хоби ноз бармехестаму бо аҷала як каф об ба суратам мезадаму субҳона мекардам. Сипас, бо ба бар кардани либос мешитобидам сӯйи мактаб.
Модарам дар дӯкони қаннодие поккорӣ мекард ва барои таъмини рӯзгор доим дар талош буд. Намехост, то ману хоҳарам аз чизе камӣ дошта бошем. Ҳар гоҳе дастмуздашро мегирифт, бароямон шириниҳои дӯстдоштаамонро меовард ва бо дидани чеҳраҳои аз хурсандӣ шукуфони мо шодияш беҳадду канор мешуд.
Намедонам чаро, вале шабе аз модарам хостам, то маро ба назди падарам барад. Ӯ дар аввал чизе нагуфт ва баъди гузаштани вақти тулонӣ ваъда дод, ки ҳатман рӯзе мебарад.
Дар синфи чорум мехондам. Зимистон буд. Модарам бемор шуду сулфаи хеле сахт мекард. Он пасандозе, ки дошт, танҳо барои табобату аз гуруснагӣ наҷот ёфтанамон мерасид. Ман бошам пойафзоли зимистона надоштам.
Модарам ба пойафзоли тунукам нигариста, чизе нагуфт ва маблағе ки мебоист бо он дору харид, ба кафи дастам гузошту гуфт, то рафта пойафзоли зимистона харидорӣ кунам.
Ба кӯча баромадам. Дар маҳаллае, ки ҳаёт ба сар мебурдем, дӯконҳои зиёд буд. Ба яке аз дӯконҳои пойафзолфурӯшӣ даромадам. Соҳиби дӯкон чунон молҳои зебои зимистонае оварда буд, ки ногуфтанӣ. Ӯ маро бо пойафзоли тунук дида, дарҳол яке аз кафшҳои ғафси хуберо ба пойҳоям пӯшонд.
Худро дар оина дидам. Он пойафзол бароям хеле писанд омада буд. Чун баъди пӯшиданаш панҷаҳои поям гарм шуданд, намехостам, то онро аз поям бадар созам.
Онро аз поям набароварда, ба соҳиби дӯкон гуфтам:
- Амакҷон, ин чанд сомонӣ аст?
- Барои худат 50 сомонӣ. Гир, пушаймон намешавӣ.
- Бале хеле хуб аст. Аммо ман як пешниҳод дорам амак.
- Чӣ пешниҳод?
- Ростӣ, маблағе, ки дар дастам аст, бояд бо он доруҳои модарамро харидорӣ кунам. Аммо модарам хост, ки ҷойи дору пойафзол харам. Биёед ҳозир шумо ин пойафзолро диҳед, ман ҳар рӯз баъди дарс омада, ягон кори дӯконатонро мекунаму ҳисобашро баробар. Мешавад амакҷон?
Баъди ин пешниҳодам соҳиби дӯкон ба фикр фурӯ рафт ва аз тасвири рӯяш хонда мешуд, ки дудила шудааст.
- Пешниҳоди аҷиб. Дар фаъолияти кориям бори аввал бо чунинаш рӯ ба рӯ мешавам. Ман туро нағз мешиносам, писари хуб ҳастӣ ва хеле хуб аст, ки фикри бемории модаратро мекунӣ. Офарин, писарам! Бошад қабул. Фардо баъди соати 13 ба дӯкон ҳозир шав, дар кори фурушандагӣ бароям кӯмак мекунӣ.
- Бошад амакҷон. Ташаккур ба шумо. Пагоҳ дар вақти гуфтагиатон ҳозир мешавам.
Аз дӯкон берун шудаму дарҳол доруҳои модарамро харидорӣ карда, ба хона баргаштам. Модарам аз кори кардаам нахуст ҳайрон шуд ва сипас сарамро силакунон аз гунаҳоям бӯсиду гуфт: “Писари худам. Зиндагиро фаҳмидааст...”.
Фарорасии соли нав буд. Ҳамаи ҳамсинфонам ба унвонии Бобои барфӣ нома навиштанд. Ҳар касе орзуи худро рӯйи саҳифаи тиҳӣ менавишт ва онро ба қуттие, ки “Номаҳо ба Бобои барфӣ” унвон дошту дар даҳлези мактаб буд, бурда мепартофт.
Танаффуси калон фаро расид. Худкор дар даст ба нома чи навиштанамро намедонистам. Ниҳоят ба сиёҳ кардани варақи сафед оғоз намудам:
“Салом Бобои барфӣ. Ман аз ту туҳфаи солинавӣ ва ё бозичаи ғайриодиеро намехоҳам. Як илтиҷо дорам. Ҳамин навиштаамро бурда ба падарам расон. Зеро хеле вақт аст, ки нест ва ростӣ қариб чеҳрааш аз хотирам рафтааст. Барояш гӯй ки Дилҷӯи писараш хеле калон шудааст. Барояш расон, ки ҳар гоҳе кӯдакеро ҳамроҳи падараш бинам, гиря гулӯгирам мешаваду қалбам барояш гум мезанад. Барояш расон, ки ҳар гоҳе бачаи ҳамсоя бо дучархааш ба берун мебарояду бозӣ мекунад, ман оҳи дард мекашам, ки кош ӯ ин ҷо мебуду бароям дучарха мехарид. Барояш расон, ки ҳар гоҳе кӯдакони ҳамсояи ҳамшафатамон омадани падарашонро интизорӣ мекашанду бо омаданаш худро ба бағалаш мепартоянд, олами ғаму андӯҳ маро ба оғӯши хеш мегирад. Барояш расон, ки ҳар гоҳе бачаҳои бузургсолтар бепадар гӯён масхараам мекунанду гиряамро тамошо менамоянд, даҳчанд ба ӯ эҳтиёҷманд мешавам ва кош ӯ ин ҷо мебуду аз ман ҳимоят мекард ва шаппотӣ ба сару рӯйи мазоқчиён мезад. Барояш расон, ки хоҳарчаам ҳар рӯз “дадаҷонам кай меояд?” – гӯён гиря мекунаду модарам ҷойи посух ҳамроҳаш мегиряд. Барояш расон, ки ӯро зиёд пазмон шудаам. Ману хоҳарам хеле зиёд пазмонаш шудаем. Бале бобоҷон, хеле-хеле пазмони дидораш шудаем...”.
Соли нав низ фаро расид. Ҳама ҷо пероҳани сафеди барфин ба бар карданд. Вале аз номаи ба унвонии бобои барфӣ навиштаам, ягон посухе наомад.
Аз миён ду сол гузашт. Дар ин миён ба қавле бачаи коргар шудам. Баъди дарсҳо дар дӯкони пойафзолфурӯшии маҳалламон, ки аз он ҷо бар ивази кор бори аввал кафш гирифта будам, ба соҳиби дӯкон ҳамроҳ фурушандагӣ мекардам ва дастмузди хубе низ бароям медод. Рӯзгорамон гӯё рангоранг шуда буд.
Як бегоҳ пас аз хӯроки шом модарам ба ману хоҳарам гуфт, ки бароямон хабари муҳиме дорад. Чашм сӯяш дӯхтем. Ӯ ҳар гоҳе суханеро гуфтанӣ мешуд, нахуст номамро мегирифт.
- Дилҷӯ бачам! Ёдат ҳаст, ваъда додам будам, ки рӯзе туву хоҳаратро назди падаратон мебарам?
- Бале, ҳаст.
- Шукр, ки туву хоҳарат хеле бузург шудаед. Ана ҳамон рӯз фикр мекунам фаро расидааст. Барвақттар хоб равед. Фардо субҳ ба роҳ мебароем...
Баъди ин сухани модарам ман ба хоҳараму хоҳарам ба ман менигарист. Зудтар рӯз шудани он шабро мехостем. Охир, чи қадар сол аст, ки мунтазири ин рӯз будем.
Субҳ шуд. Модарам ва ману хоҳарам дар таксие нишаста, самти деҳае, ки дар қалби кӯҳҳои осмонбӯс буд, равон шудем. Расидан замон ба як баландӣ баромадем. Дари оҳанини панҷарадоре пешорӯямон баромад. Модарам онро боз карду мо ба дарун даромадем.
Бесабронаю ҳаяҷонӣ аз модару хоҳарам пеш гузашта падарамро меҷустам. Ниҳоят ӯро дидам. Давон-давону афтону хезон наздаш расидам. Шинохтамаш. Чашмонаш медурахшиду чеҳрааш майл ба табассум дошт. Оғӯшаш гирифтам. Хеле сахт оғӯшаш гирифтаму гиристам. Одӣ на, балки бо тамоми овоз гиристам.
- Дилҷӯ, бачаҷон, - гӯён модарам аз дастам гирифту аз замин баландам кард. Хоҳарамро дидам, ки дар канорам рост истода ӯ низ мегирист. Бо як даст ашкҳои сурати ӯро пок мекардаму бо дасти дигар оби дидаи худро.
Модарам бошад, бо дастрӯймолаш чангу гарди сурати чеҳрахандони падарамро пок мекард, ки миёни санги сафеди мармарини барқад ҷой дошт...
Беҳрӯз ҚАЮМӢ, “ҶТ”
Вақте чашмонамро боз мекардаму медидам, ки он ҳама дар хоб будааст, чашмонам боронӣ мешуду қалбам гирифта. Ва ба худ мегуфтам, ки кош хоби дидаам бепоён мебуду то охар дар он мезистам. Вале чунин шуданаш ки номумкин аст.
Ҳар гоҳе ки чунин хоб медидам, то бегоҳ ба он фикр мекардаму маъюсона ба дуриҳо менигаристам. Хоҳарчаам ҳолатамро доим пай мебурду бо лаҳни ширини кӯдаконааш суолҳои аҷибу ғарибе медод.
- Акаҷон, чиба зиқӣ?
- Намедонам, хоҳарҷон.
- Не дурӯғ. Ҳар вақте аз хобат гирякунон бедор шавӣ, то бегоҳ чунин мемонӣ.
- Оҳ, хоҳараки мушоҳидакори ман. Дуруст мегӯӣ.
- Ака? Боз чӣ хоб дидӣ?
- Як хоби хеле зебою ширин. Тасаввур мекунӣ хоҳарҷон дар хоб ту ҳамроҳам будӣ ва ширинию бозичаҳои зиёдеро миёни ҳам тақсим мекардем.
- Э ваҳ. Чи хел зӯр. Кошки дар бедорӣ мешуд-а ака?
- Бале, кошкӣ...
Вақте ҳафтсола шудаму ҳамроҳи модарам ба дӯкони либосфурӯшӣ барои хариди шиму костюми мактабӣ рафтем ва замоне маблағамон барои хариди лавозимоти мактабӣ пурра нарасид, медидам ки модарам нигоҳашро аз ман гурезонда, бидуни садо мегирист. Намедонам барои чӣ, вале хеле талх мегирист. Ман ба дарки он гиряҳо он замон расида наметавонистам.
Рӯзи аввали ба дабистон рафтанам ҳеҷ аз ёдам намеравад. Модарам дастамро гирифта, ба мактаб бурду аз шодӣ ашк мерехт. Дар ин ҳангом ман ба дигар ҳамсинфонам нигариста, гулӯямро буғз гирифт ва онро бо сар додани инони гиря пахш кардам. Ин ҳолатамро модарам дида, дар оғӯшаш гирифту сабаби гиряамро пурсон шуд.
- Очаҷон, гуфта будӣ, ки падарам ману хоҳарамро партофта рафтааст.
- Бале, гуфта будам.
- Ӯ кай меояд?
- Намедонам, ҷони оча.
Ман дигар чизе гуфта натавонистаму вориди синфхонаамон шудам.
Мактабхон шудам. Рӯзгорам гӯё ранги тоза гирифта буд. Субҳ барвақт аз хоби ноз бармехестаму бо аҷала як каф об ба суратам мезадаму субҳона мекардам. Сипас, бо ба бар кардани либос мешитобидам сӯйи мактаб.
Модарам дар дӯкони қаннодие поккорӣ мекард ва барои таъмини рӯзгор доим дар талош буд. Намехост, то ману хоҳарам аз чизе камӣ дошта бошем. Ҳар гоҳе дастмуздашро мегирифт, бароямон шириниҳои дӯстдоштаамонро меовард ва бо дидани чеҳраҳои аз хурсандӣ шукуфони мо шодияш беҳадду канор мешуд.
Намедонам чаро, вале шабе аз модарам хостам, то маро ба назди падарам барад. Ӯ дар аввал чизе нагуфт ва баъди гузаштани вақти тулонӣ ваъда дод, ки ҳатман рӯзе мебарад.
Дар синфи чорум мехондам. Зимистон буд. Модарам бемор шуду сулфаи хеле сахт мекард. Он пасандозе, ки дошт, танҳо барои табобату аз гуруснагӣ наҷот ёфтанамон мерасид. Ман бошам пойафзоли зимистона надоштам.
Модарам ба пойафзоли тунукам нигариста, чизе нагуфт ва маблағе ки мебоист бо он дору харид, ба кафи дастам гузошту гуфт, то рафта пойафзоли зимистона харидорӣ кунам.
Ба кӯча баромадам. Дар маҳаллае, ки ҳаёт ба сар мебурдем, дӯконҳои зиёд буд. Ба яке аз дӯконҳои пойафзолфурӯшӣ даромадам. Соҳиби дӯкон чунон молҳои зебои зимистонае оварда буд, ки ногуфтанӣ. Ӯ маро бо пойафзоли тунук дида, дарҳол яке аз кафшҳои ғафси хуберо ба пойҳоям пӯшонд.
Худро дар оина дидам. Он пойафзол бароям хеле писанд омада буд. Чун баъди пӯшиданаш панҷаҳои поям гарм шуданд, намехостам, то онро аз поям бадар созам.
Онро аз поям набароварда, ба соҳиби дӯкон гуфтам:
- Амакҷон, ин чанд сомонӣ аст?
- Барои худат 50 сомонӣ. Гир, пушаймон намешавӣ.
- Бале хеле хуб аст. Аммо ман як пешниҳод дорам амак.
- Чӣ пешниҳод?
- Ростӣ, маблағе, ки дар дастам аст, бояд бо он доруҳои модарамро харидорӣ кунам. Аммо модарам хост, ки ҷойи дору пойафзол харам. Биёед ҳозир шумо ин пойафзолро диҳед, ман ҳар рӯз баъди дарс омада, ягон кори дӯконатонро мекунаму ҳисобашро баробар. Мешавад амакҷон?
Баъди ин пешниҳодам соҳиби дӯкон ба фикр фурӯ рафт ва аз тасвири рӯяш хонда мешуд, ки дудила шудааст.
- Пешниҳоди аҷиб. Дар фаъолияти кориям бори аввал бо чунинаш рӯ ба рӯ мешавам. Ман туро нағз мешиносам, писари хуб ҳастӣ ва хеле хуб аст, ки фикри бемории модаратро мекунӣ. Офарин, писарам! Бошад қабул. Фардо баъди соати 13 ба дӯкон ҳозир шав, дар кори фурушандагӣ бароям кӯмак мекунӣ.
- Бошад амакҷон. Ташаккур ба шумо. Пагоҳ дар вақти гуфтагиатон ҳозир мешавам.
Аз дӯкон берун шудаму дарҳол доруҳои модарамро харидорӣ карда, ба хона баргаштам. Модарам аз кори кардаам нахуст ҳайрон шуд ва сипас сарамро силакунон аз гунаҳоям бӯсиду гуфт: “Писари худам. Зиндагиро фаҳмидааст...”.
Фарорасии соли нав буд. Ҳамаи ҳамсинфонам ба унвонии Бобои барфӣ нома навиштанд. Ҳар касе орзуи худро рӯйи саҳифаи тиҳӣ менавишт ва онро ба қуттие, ки “Номаҳо ба Бобои барфӣ” унвон дошту дар даҳлези мактаб буд, бурда мепартофт.
Танаффуси калон фаро расид. Худкор дар даст ба нома чи навиштанамро намедонистам. Ниҳоят ба сиёҳ кардани варақи сафед оғоз намудам:
“Салом Бобои барфӣ. Ман аз ту туҳфаи солинавӣ ва ё бозичаи ғайриодиеро намехоҳам. Як илтиҷо дорам. Ҳамин навиштаамро бурда ба падарам расон. Зеро хеле вақт аст, ки нест ва ростӣ қариб чеҳрааш аз хотирам рафтааст. Барояш гӯй ки Дилҷӯи писараш хеле калон шудааст. Барояш расон, ки ҳар гоҳе кӯдакеро ҳамроҳи падараш бинам, гиря гулӯгирам мешаваду қалбам барояш гум мезанад. Барояш расон, ки ҳар гоҳе бачаи ҳамсоя бо дучархааш ба берун мебарояду бозӣ мекунад, ман оҳи дард мекашам, ки кош ӯ ин ҷо мебуду бароям дучарха мехарид. Барояш расон, ки ҳар гоҳе кӯдакони ҳамсояи ҳамшафатамон омадани падарашонро интизорӣ мекашанду бо омаданаш худро ба бағалаш мепартоянд, олами ғаму андӯҳ маро ба оғӯши хеш мегирад. Барояш расон, ки ҳар гоҳе бачаҳои бузургсолтар бепадар гӯён масхараам мекунанду гиряамро тамошо менамоянд, даҳчанд ба ӯ эҳтиёҷманд мешавам ва кош ӯ ин ҷо мебуду аз ман ҳимоят мекард ва шаппотӣ ба сару рӯйи мазоқчиён мезад. Барояш расон, ки хоҳарчаам ҳар рӯз “дадаҷонам кай меояд?” – гӯён гиря мекунаду модарам ҷойи посух ҳамроҳаш мегиряд. Барояш расон, ки ӯро зиёд пазмон шудаам. Ману хоҳарам хеле зиёд пазмонаш шудаем. Бале бобоҷон, хеле-хеле пазмони дидораш шудаем...”.
Соли нав низ фаро расид. Ҳама ҷо пероҳани сафеди барфин ба бар карданд. Вале аз номаи ба унвонии бобои барфӣ навиштаам, ягон посухе наомад.
Аз миён ду сол гузашт. Дар ин миён ба қавле бачаи коргар шудам. Баъди дарсҳо дар дӯкони пойафзолфурӯшии маҳалламон, ки аз он ҷо бар ивази кор бори аввал кафш гирифта будам, ба соҳиби дӯкон ҳамроҳ фурушандагӣ мекардам ва дастмузди хубе низ бароям медод. Рӯзгорамон гӯё рангоранг шуда буд.
Як бегоҳ пас аз хӯроки шом модарам ба ману хоҳарам гуфт, ки бароямон хабари муҳиме дорад. Чашм сӯяш дӯхтем. Ӯ ҳар гоҳе суханеро гуфтанӣ мешуд, нахуст номамро мегирифт.
- Дилҷӯ бачам! Ёдат ҳаст, ваъда додам будам, ки рӯзе туву хоҳаратро назди падаратон мебарам?
- Бале, ҳаст.
- Шукр, ки туву хоҳарат хеле бузург шудаед. Ана ҳамон рӯз фикр мекунам фаро расидааст. Барвақттар хоб равед. Фардо субҳ ба роҳ мебароем...
Баъди ин сухани модарам ман ба хоҳараму хоҳарам ба ман менигарист. Зудтар рӯз шудани он шабро мехостем. Охир, чи қадар сол аст, ки мунтазири ин рӯз будем.
Субҳ шуд. Модарам ва ману хоҳарам дар таксие нишаста, самти деҳае, ки дар қалби кӯҳҳои осмонбӯс буд, равон шудем. Расидан замон ба як баландӣ баромадем. Дари оҳанини панҷарадоре пешорӯямон баромад. Модарам онро боз карду мо ба дарун даромадем.
Бесабронаю ҳаяҷонӣ аз модару хоҳарам пеш гузашта падарамро меҷустам. Ниҳоят ӯро дидам. Давон-давону афтону хезон наздаш расидам. Шинохтамаш. Чашмонаш медурахшиду чеҳрааш майл ба табассум дошт. Оғӯшаш гирифтам. Хеле сахт оғӯшаш гирифтаму гиристам. Одӣ на, балки бо тамоми овоз гиристам.
- Дилҷӯ, бачаҷон, - гӯён модарам аз дастам гирифту аз замин баландам кард. Хоҳарамро дидам, ки дар канорам рост истода ӯ низ мегирист. Бо як даст ашкҳои сурати ӯро пок мекардаму бо дасти дигар оби дидаи худро.
Модарам бошад, бо дастрӯймолаш чангу гарди сурати чеҳрахандони падарамро пок мекард, ки миёни санги сафеди мармарини барқад ҷой дошт...
Беҳрӯз ҚАЮМӢ, “ҶТ”
Эзоҳи худро нависед